Op Sporenburg staat sinds 2018 de Steltloper, een woontoren met 126 middeldure huurappartementen. Het gebouw staat aan de rand in het water en is boven land opgetild op slanke kolommen. Alles bij elkaar duurde het vijfentwintig jaar en vier ontwerpen voor het gebouw er kwam. Een documentaire vertelt het verhaal van de vier ontwerpen, bewonersinspraak, politiek, bestemmingsplan en crisis in de bouwwereld. De film Een droom van een gebouw is te zien op 18 maart en 2 april in het Borneo Architectuur Centrum.
Het begon allemaal in 1995. Het eerste ontwerp krijgt de naam De Stoel en bestaat uit een woonblok met 97 koopwoningen voor het middensegment. Ontwikkelaar New Deal nodigt in 1995 architect Steven Holl uit om dit gebouw te ontwerpen. Hij presenteert de verticale stad, met veel interactie tussen de bewoners en ruimte voor een restaurant, een fitnessruimte, een zwembad en dergelijke. De Stoel heeft alleen op papier bestaan…
Wanneer de woningverkoop op Borneo en Sporenburg zich gunstig ontwikkelt, bedenkt ontwikkelaar New Deal dat het misschien wel wat luxer kan. Op de tekentafel ligt een on-Nederlands chique en innovatief appartementencomplex dat moest concurreren met de grachtengordel: Fountainhead. In 2001 blaast New Deal het project af: de aanslagen in New York zorgen voor wereldwijde onzekerheid en de lange bouwtijd leidt tot ongerustheid bij de ontwikkelaar.
Twee jaar later maakt het plan voor een chique, licht gebouw van glas en staal plaats voor een betonnen toren met 238 appartementen, Fountainhead 2. In de herfst van 2006 wordt een bouwvergunning afgegeven. Maar inmiddels is de buurt bewoond. Bewoners vinden dat het grasveldje – het enige groen in de buurt- bewaard moet blijven. Het heeft zich ontwikkeld tot een sociale ontmoetingsplek waar kinderen voetballen en honden worden uitgelaten.
De bewoners zijn bang dat de druk op de buurt te groot wordt, vooral door het verkeer dat zal toenemen. Zij richten Stop Fountainhead op en brengen hun bezwaren voor de Raad van State. Als in 2010 de Raad de bezwaren definitief afwijst en de juridische belemmeringen van tafel zijn, durft Fountainhead Enterprise vanwege de crisis de bouw niet meer aan.
Stadsdeel Oost organiseert in januari 2014 een competitie (tender) voor een nieuw ontwerp, waarin de buurtbewoners een stem van 50 procent krijgen. Dat laatste is niet eerder gebeurd in Nederland. Het stadsdeel nodigt drie marktpartijen uit om mee te doen: Kondor Wessels Vastgoed, Wonam en Van Wijnen Projectontwikkeling West. Het te bebouwen perceel is aanzienlijk kleiner dan in het oorspronkelijke plan en de appartementen moeten huurwoningen voor het middensegment worden. In oktober 2014 presenteren de drie ontwikkelaars hun plannen tijdens een emotionele bewonersavond. Wonam wint drie maanden later de tender met het gebouw De Steltloper. De mensen van Stop Fountainhead zijn opgelucht dat een deel van het groen behouden blijft en de verkeersdruk binnen de perken blijft.
De bouw van De Steltloper zou medio 2015 beginnen maar ook hier was gedoe over omdat bezwaar was aangetekend bij de Welstandscommissie. Nadat deze horde is genomen is na de zomervakantie van 2016 begonnen met het bouwrijp maken van het perceel. Eind 2018 betrekken de eerste bewoners hun appartement. Nu staat woontoren Steltloper aan de rand in het water en is boven land opgetild op slanke kolommen van 12 meter hoogte. Het zicht langs de kade is behouden.
De documentaire is een verhaal van woede en euforie, van groots denken en pragmatisme, van bevlogenheid en frustratie, van polderen en verzuipen, van praktische oplossingen en vindingrijkheid. Het verhaal van gekrenkte zielen. En misschien wel van megalomane ego’s tot compromis sluitende ambtenaren…
De documentaire is te zien op woensdag 18 maart en donderdag 2 april in het Borneo Architectuur Centrum, R.J.H. Fortuynplein 4. De film start om 20.00 en duurt 80 minuten.
De toegangsprijs bedraagt 5 euro, dit is inclusief een consumptie. Graag aanmelding per mail naar [email protected], onder vermelding van naam, aantal personen en datum.
