‘Geef alsjeblieft geen dier cadeau’

De Kinderboerderij van de Watergraafsmeer – De Werf aan de Archimedeslaan – is een van de zestien stadsboerderijen in Amsterdam. Het ligt al zo’n dertig jaar in een rustige hoek onderaan de spoordijk. Gelukkig ligt er nog een terreintje achter dat tot nu toe als weide in gebruik was, want daar komt volgend jaar een grote, professionele konijnenopvang. Er zijn de laatste tijd veel dingen veranderd. Zo is onlangs de Agenda Dieren 2024-2026 door B en W naar de gemeenteraad gestuurd. Daarin wordt twee miljoen euro extra vrijgemaakt voor dierenwelzijn. Daarom is oost-online gaan praten met Gitta Bessem, inmiddels dertien jaar bestuursvoorzitter van de kinderboerderij.

Anne-Mariken Raukema | Foto’s Kinderboerderij De Werf

In een week met veel zieken, een langdurig tekort aan beheerders en mensen die een paar dagen vrij willen zijn, is Gitta Bessem elke dag op de kinderboerderij te vinden. ‘De roosters moeten wel rond, de vrijwilligers geholpen, het knaagdierenhotel en de konijnenopvang gedraaid en de dieren moeten verzorgd. Dan maar zelf inspringen’, zegt ze. Gewoonlijk werken er twee parttime betaalde en gediplomeerde beheerders bij De Werf. Daarnaast wordt structureel een beroep gedaan op vrijwilligers uit de buurt, een vaste kern komt er al ruim vijftien jaar. Er zijn ook stagiairs, zoals leerlingen van groenschool Yuverta, die schuin tegenover de kinderboerderij ligt.

Allerlei sociale functies

De Werf is als kinderboerderij een trefpunt voor jong en oud uit de buurt. Ook wordt er natuur- en milieueducatie gegeven en is het een hotel voor konijnen en andere knaagdieren, waar vooral in de (school)vakanties gebruik van wordt gemaakt. Elke maandag is er een koffietafel voor ouderen. En eens per maand komen bewoners van een deel van het Archimedesplantsoen er eten. Onder de noemer ‘Veel soeps!’ wordt een gratis maaltijd verstrekt met soep, belegd brood en een toetje. Niet alleen bewoners schuiven aan, ook Ymere, Dynamo en de Ouderen Advies Raad van Oost. Jumbo levert de boodschappen om niet. Eerder waren er ook tweede taalverwervers die via Sipi hun Nederlands verbeterden door er werkzaamheden te verrichten.

Konijnenopvang straks uitgebreid

Het grootste en op-een-na-oudste dierenasiel van Nederland, de DOA aan de Ookmeerweg in West, die van oudsher goed zijn ‘in honden en katten’, ging van lieverlee ook konijnen opvangen. Geldgebrek eiste z’n tol en de gemeente besloot De Werf voor drie jaar een ton per jaar te geven om de bestaande konijnenopvang uit te breiden. Bessem: ‘Hiernaast komen binnenkort nieuwe opstallen. Het moet een zelfstandige unit worden, met eigen coördinatoren en betaalde vrijwilligers.’

Ze vertelt dat konijnen sociale dieren zijn en dat een van de taken wordt het maken van ‘koppeltjes’. En noemt schrijnende voorbeelden van mensen die een konijn cadeau geven – niet zelden om er dan zelf vanaf te zijn. ‘Konijnen kunnen niet goed zonder soortgenoten zijn, door eenzaamheid worden ze aantoonbaar vaker ziek en minder oud.’ Vooral na corona zijn veel huisdieren gedumpt, die tijdens de pandemie werden aangeschaft. Dat mondde niet uit in een bestendige en liefdevolle relatie. ‘Geef alsjeblieft iemand geen dier cadeau’, is haar stellige advies.

Beleidsvisie voor kinderboerderijen

Laurens Ivens, tot 2021 zeven jaar lang SP-wethouder met dierenwelzijn in de portefeuille, vroeg aan de Amsterdamse kinderboerderijen een visie te ontwikkelen op dit onderwerp. ‘Er was veel achterstallig onderhoud op de toen achttien kinderboerderijen in de stad. Gezamenlijk hebben we binnen anderhalf jaar tijd een visiedocument opgesteld, wat later als voorbeeld voor andere steden in Nederland werd gezien. Ivens ondersteunde het met investeringen in onze terreinen.’ Niet zonder trots zegt Bessem dat Amsterdam toen uitgeroepen werd tot meest diervriendelijke gemeente. Verleden jaar werd het visiedocument door de kinderboerderijen geactualiseerd en in het bijzijn van de huidige GroenLinks-wethouder Zita Pels opnieuw ondertekent.’

Veel veranderingen

‘Van mensgericht naar diergericht’, noemt Bessem de kern van de aanpassingen. Er wordt sindsdien goed gekeken naar het soortspecifieke gedrag van de dieren. De ‘konijnenflats’ verdwenen bij de kinderboerderijen en maakten plaats voor ruimere hokken waar er meerdere in passen. Ook de broedmachines verdwenen, waarin kippeneieren werd uitgebroed en waardoor de kuikentjes geen band met de moederkip ontwikkelden. De terreinen werden anders ingericht, er kwam meer ruimte voor de dieren. Groepsdieren kregen minimaal één soortgenoot en leven niet langer solitair. ‘Iedereen houdt van jonge dieren, maar nu mogen alle dieren oud worden’, vult ze aan. De kinderboerderijen zorgen ervoor dat er voldoende financiële middelen zijn om de dieren tot hun einde te verzorgen. Er werd geïnvesteerd in vakbekwame medewerkers en structurele contacten met dierenartsen. Allemaal maatregelen om het dierenwelzijn te verbeteren.

Voermomentje in plaats van knuffeluurtje

Bij De Werf wordt er niet meer geknuffeld met prooidieren zoals konijnen en cavia’s. Het knuffeluurtje maakte plaats voor een voermomentje. Toen een van de varkens was overleden en navraag bij collega’s niets opleverde, werd een beroep gedaan op de hobbyvarkensvereniging. De ganzen werden uitgeplaatst, omdat het grazers zijn en er te weinig grasland voor ze was. Ook de eenden, die anderhalf jaar vanwege de vogelgriep zaten opgehokt, verhuisden onlangs naar het Drentse Dalen, waar de enige ganzen- en eendenopvang – Akka’s Ganzenparadijs – staat. ‘Volgens virologen gaat de vogelgriep niet meer weg, dus dat is een blijvend probleem’, aldus Bessem.

Extra geld voor dierenwelzijn

De gemeente betrok kinderboerderijen actief bij de totstandkoming van de Agenda Dieren 2024-2026. Bessem mocht meepraten. Ze is erg blij met het besluit van de gemeente om extra geld te steken in dierenwelzijn. ‘De beleidsdoelstellingen zijn ambitieus, dat is in dit tijdsgewricht belangrijk’, zegt ze. Ze knikt beamend bij de stelling dat het gedrag van mensen ten opzichte van dieren vaak ook iets zegt over hun sociale gedrag naar andere mensen. ‘Je kunt pas voor iets zorgen als je er een band mee hebt’, vult ze aan. ‘Je kunt daarom niet vroeg genoeg beginnen met het ontwikkelen van positief gedrag naar dieren.’ En dat kinderboerderijen daarin een voorbeeldrol spelen, dat is duidelijk.

Check www.kinderboerderij-de-werf.nl