Home Overzicht Gemeente verkent mogelijkheden autoluwe oostelijke binnenstad

Gemeente verkent mogelijkheden autoluwe oostelijke binnenstad

0
Bron Gemeente Amsterdam.

De oostelijke binnenstad, het gebied van Weesperplein tot aan de IJ-tunnel, wordt gedomineerd door druk autoverkeer. Het huidige stadsbestuur ziet dat graag anders en verkende daarom de mogelijkheden om dit gebied rustiger te maken, te vergroenen en het toch bereikbaar te houden.

Eelco Hiemstra

Tussen Weesperplein, Waterlooplein en Oosterdok ligt een verzameling bijzondere buurten die, in tegenstelling tot de rest van de binnenstad, relatief groen zijn en min of meer in de luwte liggen. Tegelijkertijd is er geen plek in de binnenstad die zo genadeloos door verkeerswegen wordt doorkliefd. Deze verkeerswegen werken door de slechte oversteekbaarheid als een barrière voor de ruimtelijke samenhang van de verschillende buurten. Routes zijn gefragmenteerd en weinig logisch, vaak als gevolg van ruimtelijke ingrepen in het verleden.

Agenda Amsterdam Autoluw

De verkenning naar de mogelijkheden voor een herinrichting van dit deel van de stad komt voort uit de Agenda Amsterdam Autoluw. Als onderdeel daarvan wil de gemeente door een tijdelijke afsluiting voor doorgaand verkeer van de Weesperstraat onderzoeken wat de verkeerskundige effecten zijn van een dergelijke ingreep. Op basis daarvan kan men beslissen of deze zogenaamde ‘knip’ mogelijk en/of wenselijk is. Of dat er andere maatregelen nodig zijn om de negatieve invloed van het verkeer in het gebied te verminderen.

De pilot waarin de Weesperstraat voor zes weken (gedeeltelijk) afgesloten wordt is als gevolg van de coronapandemie overigens uitgesteld tot begin 2023. De verkenning loopt dus ver vooruit op de resultaten daarvan en schetst een beeld van hoe het gebied er in een autoluwe situatie uit kan zien.

Bron Gemeente Amsterdam.
Weesperstraat en Weesperplein

De Weesperstraat is, zoals wij die nu kennen, een soort van stadssnelweg. Dat is niet altijd zo geweest. De straat was tot aan de Tweede Wereldoorlog een levendige straat midden in de Jodenbuurt. Het was net als de Leidsestraat en de Utrechtsestraat een mooie smalle straat met veel winkels. Na de deportatie van de Joden werd tijdens de hongerwinter het hout en andere bruikbare materialen uit de leegstaande huizen gesloopt, waardoor de straat ernstig in verval raakte. In het wederopbouwplan van 1953 werd de resterende bebouwing gesloopt om plaats te maken voor de brede verkeersader die de Weesperstraat nu is. Vanaf de jaren 60 verscheen er grootschalige bebouwing aan de oostkant, de westzijde bleef aanvankelijk onbebouwd in verband met de aanleg van de metro.

Zonder doorgaand verkeer kan de Weesperstraat veranderen in een levendige binnenstadsstraat met tweerichtingsverkeer in een 30 km-inrichting. In de verkenning worden twee varianten gepresenteerd.

De eerste variant is een symmetrische tweerichtingstraat met aan weerszijden brede trottoirs van meer dan 10 meter. De bestrating met rode klinkers sluit aan op die van de aangrenzende grachten en straten en benadrukt dat de straat onderdeel is van de binnenstad. In de tweede variant wordt de met bomen beplante middenberm van de Wibautstraat doorgezet tot aan de Nieuwe Herengracht. In deze variant wordt de Weesperstraat meer een onderdeel van een lange herkenbare lijn tussen Amstelstation en Mr. Visserplein.

Op het Weesperplein, ten zuiden van de Weesperstraat, komt onafhankelijk van de gekozen variant meer openbare ruimte met meer plek voor bomen en straatgroen. Een inrichting met veel schaduwgevende bomen, waardoor het een echt plein wordt, ligt voor de hand.

Mr. Visserplein

In noordelijke richting ligt het Mr. Visserplein. Dit is nauwelijks een plein te noemen. Tot in de jaren 60 is deze ruimte dan ook altijd bebouwd geweest. Het plein is een soort gat in de stad met zes rijstroken die de Valkenburgerstraat verbinden met de Weesperstraat en Waterlooplein, een trambaan en het dak van een kelder waarop geen bomen kunnen groeien. De nieuwe invulling moet structuur en logica geven aan voetgangers- en fietsroutes die hier samenkomen. In de verkenning van de gemeente worden drie mogelijke inrichtingsprincipes voor het Mr. Visserplein gepresenteerd: de agora, het bouwblok en het plantsoen.

Met de keuze voor een agora wordt het plein een omsloten groen hof met buurtvoorzieningen, een soort kamer in de stad met een publieke functie. Ook is er in deze variant voorzien in een torentje als oriëntatiepunt.

Door het bouwen van een kleinschalig bouwblok op de plaats van het plein wordt de oude stadsstructuur hersteld. In dit bouwblok is plaats voor buurtvoorzieningen en betaalbare woonruimte. Door de aanleg van dit bouwblok krijgt het Jonas Daniël Meijerplein ook weer een meer omsloten karakter.

Het aanleggen van een rustig en besloten parkje geeft het plein een verblijfsfunctie en maakt het tot een groene tegenhanger van het Waterlooplein en het Jonas Daniël Meijerplein, twee pleinen die op zich al enorm in dynamiek van elkaar verschillen.

Bron Gemeente Amsterdam.
Rapenburg en IJtunnelmond

Het eiland Rapenburg, waar vroeger de VOC en de Amsterdamse Admiraliteit de dienst uitmaakten, wordt doorsneden door de toegang van de IJtunnel. Als het doorgaand verkeer uit de Weesperstraat geweerd kan worden kan de ruimte die de ingang van de tunnel in beslag neemt, flink verkleind worden. Door de lagere verkeersdruk ontstaat bovendien de mogelijkheid voor een gelijkvloers en veel groener ingericht kruispunt met de Prins Hendrikkade met veel oversteekruimte voor fietsers en voetgangers.

Het gat in de gevelwand van de Prins Hendrikkade dat in de jaren 50 is ontstaan bij de bouw van de tunnel, kan gerepareerd worden door nieuwbouw. Hierdoor wordt Rapenburg weer een eenheid en worden de Valkenburgerstraat en het pleintje naast de brandweerkazerne prettige groene openbare ruimtes. Aan de overkant van de Prins Hendrikkade, op het schiereiland richting Nemo zou in deze situatie ondergronds ruimte zijn voor een distributie-hub die direct toegankelijk is vanuit de IJtunnel. Hier kunnen goederen bestemd voor de binnenstad overgeslagen worden van zware vrachtwagens op lichter, mogelijk elektrisch, transport.

Toekomstmuziek

De in de verkenning voorgestelde mogelijkheden hoe een meer autoluwe inrichting van de oostelijke binnenstad er uit kan zien, zijn nadrukkelijk geen ontwerpen of eerste fase van een bestaand planproces. Veel hangt af van de resultaten van de pilot waarin de Weesperstraat ‘geknipt’ wordt en ze dienen vooral als inspiratie en input voor die mogelijke ingreep in het verkeerssysteem in dit deel van de binnenstad. De uiteindelijke keuze voor of tegen zal ongetwijfeld onderdeel zijn van maatschappelijke discussie en politieke motieven. Met het uitstel van de pilot tot begin 2023 is de mogelijke herinrichting van dit gebied sowieso voorlopig nog verre toekomstmuziek.