De Jaap Eden IJsbaan is vernieuwd en sinds eind oktober weer open voor publiek. Een kans voor alle buurtbewoners om kennis te maken met het buiten schaatsen op kunstijs. Voor veel kinderen in Amsterdam is dit hun eerste ervaring.
Ellen Ros | Foto’s Henk Pouw
Uitje voor groep 6 van Aldoende
Op 8 november vertrekt gymleraar Maarten van Beek van basisschool Aldoende met kinderen en begeleiders met het openbaar vervoer naar de Jaap Eden IJsbaan. Hij heeft er al voor gezorgd dat er schaatsen beschikbaar zijn in de juiste maten. Veel kinderen uit de twee groepen hebben geen schaatsen en hebben het ook nog nooit gedaan. Het ‘krabbelen’, zoals het schaatsen achter een rekje of stoeltje wordt genoemd, is de eerste stap. Deze ochtend is de krabbelbaan helaas niet beschikbaar en mogen de kinderen schaatsen in de hal.
Maarten: ‘We doen dit uitje elk jaar met groep 6. Het is heel fijn dat de Jaap Edenbaan goed bereikbaar is voor ons, ook met de fiets. De gouden regel is dat de eerste 10 minuten 80% van de kinderen op de grond ligt maar aan het eind is 80% eigenlijk al aan het schaatsen. De kick voor de kinderen is dat ze ervaren dat ze niet lopen maar echt gaan glijden!’
Dat de Jaap Edenbaan op deze plek in de stad er nog steeds is, is echt uniek, aldus directeur Joris Wouters. ‘Dit is de oudste kunstijsbaan ter wereld. Vier jaar geleden was duidelijk dat we niet verder konden met de oude baan. Meerdere scenario’s om de baan te verplaatsen passeerden de revue. Gelukkig heeft de gemeente Amsterdam uitgesproken dat ze de Jaap Edenbaan voor de stad willen behouden. Daarbij is een overtuigend argument dat de baan voor de jeugd makkelijk bereikbaar moet blijven met de fiets of het openbaar vervoer. Daarmee kwam vast te staan dat het complex op de huidige plek zou blijven.’
Vorig jaar februari nam de gemeenteraad het besluit. Het vergde een fikse investering om de buitenbaan helemaal kaal te schrapen, nieuwe leidingen te leggen, de installatie te vernieuwen en nieuwe elektrische dweilwagens aan te schaffen.
‘Een duurzamere schaatsbaan moest er komen’, aldus Joris Wouters, ‘dus er zijn nieuwe technieken ingezet, andere koelmiddelen, we gebruiken zonnepanelen, we hebben ledlampen in de lichtmasten en we hergebruiken de restwarmte van de installatie voor de gebouwen. We hebben ook onderzocht of het duurzamer is een dak over de baan te bouwen maar dat blijkt niet zo te zijn. De nieuwe techniek maakt het mogelijk dat de ijsmeester vanuit huis de installatie bedient en die installatie kan zichzelf instellen op veranderend weer.’
‘Het bekende ‘krabbelbaantje’ hebben we een stuk verplaatst. We hebben nu meer ruimte voor bezoekers om buiten met het hele gezin neer te strijken. We willen de baan en de hal zoveel mogelijk voor publiek open hebben en we gaan dus om 8 uur open en de hal sluit pas ‘s avonds laat. We hebben een online reserveringssysteem ingevoerd, handig en ontstaan in de coronatijd, zodat we slimmer kunnen programmeren.’
Oer-Hollands
Het rondje schaatsen is een oer-Hollandse traditie en daarvoor wil de Jaap Edenbaan zoveel mogelijk open staan. Er wordt vrij geschaatst maar ook veel gelest. Maar Joris Wouters realiseert zich ook dat veel kinderen deze traditie niet kennen en op een andere manier ‘aangetrokken’ moeten worden.
De ervaring van het glijden, de pret met elkaar op het ijs, dat is ook wat gymleraar Maarten van Beek de kinderen wil meegeven. ‘We zijn met de kinderen ruim een uur op de baan. Als ze eenmaal in de gaten hebben hoe ze de schaatsen stevig vast kunnen maken en steun hebben, dan gaan ze er zo vandoor. Na een uur zijn ze allemaal helemaal kapot en dan is het mooi geweest. Hier en daar een pleister en dan zijn we voor het eind van de schooldag weer terug.’
‘Tigers’
Joris Wouters: ‘Het baanschaatsen is natuurlijk niet het enige dat hier valt te beleven. Buiten allerlei mogelijkheden om uitjes te organiseren voor bedrijven (b.v. curling) en leuke verjaardagspartijtjes worden er andere sporten bedreven in de hal: het ijshockey, shorttrack en kunstrijden. We hebben hier de thuisbasis van de ‘Amsterdam Tigers’. Ik kan iedereen aanraden een keer te gaan kijken naar een ijshockeywedstrijd. Het is echt spectaculair, dynamisch en spannend om naar te kijken. Shorttrack en kunstrijden hebben momenteel een wachtlijst. We hebben maar één hal dus de mogelijkheden zijn beperkt.’
Geen tweede hal
De ijshal is 50 jaar oud en aan vervanging toe. Dat geldt niet alleen voor de ijsvloer en het gebouw, maar ook voor de faciliteiten. ‘Bedenk dat het ijshockey nu veel meer beschermende kledij gebruikt, maar ook dat er vroeger geen ijshockey voor dames bestond en er dus nieuwe kleedkamers nodig zijn’, aldus Joris Wouters. Het liefst had hij een tweede hal erbij gehad, daar is ook vraag naar. De gemeente heeft echter duidelijk gemaakt dat het uitgangspunt is: vervangen wat vervangen moet worden, uitbreiden zit er – financieel gesproken – niet in.
‘Volgend jaar krijgen we hopelijk de plannen rond met de verenigingen voor het vernieuwen van de hal. We willen het zo aanpakken dat de verenigingen zoveel mogelijk hun programma door kunnen laten gaan. We gaan de uitvoering in fasen doen: dus eerst de ijsvloer vervangen en in de zomer de ‘schil’ daaromheen aanpakken. Deze winter gaat nog alle aandacht naar de buitenbaan en willen we op alle mogelijke manieren onderzoeken hoe we nieuw publiek kunnen trekken.’
De Jaap Eden IJsbaan werd in 1961 geopend en was daarmee de derde 400-meterbaan ter wereld.
De baan is vernoemd naar Jaap Eden, een Nederlandse schaatser en wielrenner die in beide sporten wereldkampioen werd. Zijn bijnaam was ‘de locomotief’. De ijshal opende in 1973 en werd voor veel verschillende evenementen gebruikt.
