De Eltheto in de Javastraat is onder niet-gelovige bewoners van Amsterdam-Oost waarschijnlijk vooral bekend van hun maandelijkse rommelmarkt. Maar er worden ook andere activiteiten georganiseerd zodat, zoals op hun website te lezen valt, de kerk een gastvrije plek wordt van ontmoeting voor mensen uit allerlei culturen.
Henny Reubsaet
Vanmiddag neem ik deel aan een Luistergroep die er twee keer per maand plaatsvindt. Ik word hartelijk ontvangen met koffie, thee en baklava door de twee begeleiders van vandaag, predikanten Paula en Martijn.
Op internet heb ik geleerd dat Luistergroepen zijn ontstaan in Brazilië als een soort gemeenschapstherapie voor bewoners van arme wijken die worstelen met een scala aan problemen, maar geen therapeut kunnen betalen. Door hun zorgen met elkaar te delen volgens een vaststaand protocol tijdens de Luistergroepen wordt het welzijn van de deelnemers versterkt, en wordt zo ook het collectieve welzijn van hun gemeenschap ondersteund.
Ik ben benieuwd naar de methodiek en besluit mijn vragen voor Martijn en Paula pas achteraf te stellen. We zitten met zijn achten gezellig rond een kleed waarop allerlei lekkers is gelegd, want kerkelijk of niet, er is niks dat mensen meer bij elkaar brengt op de wereld dan samen eten en drinken. De meeste deelnemers zijn er voor het eerst zodat we uitleg krijgen over het doel en de methode van de Luistergroep. Eén voor één moeten we de kaartjes met de regels voor de Luistergroep voorlezen: geen lange verhalen vertellen, geen oordeel of advies geven, luisteren als er iemand aan het woord is, alleen in de ik-vorm spreken. Maar er ligt ook een regel op het kleed die aangeeft dat je een mop mag vertellen, een dansje mag doen of mag zingen als je daar zin in hebt.
Na deze eerste praatronde verzoekt Martijn ons om op te staan omdat er nu een dynamiekronde volgt: even al je spieren losschudden zodat je het stilzitten tijdens de volgende praatronde beter kunt volhouden. In deze ronde vertellen we onze voornaam, plus een verhaaltje over iets dat ons blij gemaakt heeft. De bedoeling hiervan is duidelijk: het ontstaan van een positieve sfeer.
Na weer een nieuwe energizer pakt Paula pen en papier erbij, en vraagt wie van ons er behoefte aan heeft om een persoonlijk probleem te delen. Hierbij moeten we ons realiseren dat de groep geen geheimhoudingsplicht heeft, dus dat je echte geheimen beter voor je kunt houden. Drie deelnemers leggen ons vervolgens hun onderwerp voor. Paula schrijft ijverig mee, vraagt af en toe door en vraagt ook naar het gevoel dat er bij de spreker wordt opgeroepen. Adequaat formuleert ze tenslotte korte samenvattingen van de problemen die we gehoord hebben.
Het zijn geen lange praatrondes, maar toch werkt het goed om daarna weer even op te staan, wat rond te lopen of wat drinken te pakken voor we weer een nieuwe zitronde ingaan.
Die begint met samen te praten over de verhalen die we gehoord hebben. Herkennen we deze problemen? Denk eraan, in de ik-vorm blijven praten en geen advies gaan geven. Daarna stemmen we over welk probleem we door willen praten. ‘Ik kan zo moeilijk nee zeggen’ is iets wat de meesten van ons wel herkennen zodat dat de volgende praatronde wordt. Nu mogen we vragen stellen aan de persoon die dit probleem heeft ingebracht. Zij leert zo steeds beter te verwoorden waarom en in welke situaties ze hiermee worstelt.
De negatieve energie en ook wel verdriet dat dit nieuwe inzicht oplevert, gooien we in de dynamiekronde gezamenlijk over onze schouder. Weg ermee.
Vervolgens mogen de andere deelnemers de vraag beantwoorden die Paula heel typerend weer op een positieve manier heeft geformuleerd: wat helpt jou bij het nee zeggen? Iedereen geeft op deze manier dus geen mening of advies, maar vertelt gewoon zijn of haar persoonlijke strategie. Zodat de probleemeigenaar misschien toch op enkele nieuwe ideeën gebracht wordt.
Paula en Martijn vertellen me na afloop dat ze samen met een aantal andere kerkleden een cursus gevolgd hebben om de Luistergroepen goed te kunnen begeleiden. De één let vooral op de inhoud van de verhalen en de ander verzorgt de dynamiek en bewaakt de sfeer. Het is belangrijk om aan het begin duidelijk te maken wat de deelnemers kunnen verwachten. Dat ze samen democratisch gaan kiezen over welke van de ingebrachte problemen doorgepraat gaat worden. Niet ieders verhaal zal dus uitgebreid behandeld worden. Verder volgen de begeleiders een strak protocol zodat het gehele samenzijn niet langer gaat duren dan anderhalf uur. Groepen kunnen maximaal uit zo’n twaalf deelnemers bestaan en iedereen is welkom, ook mensen die niet willen praten. Aanmelden is niet nodig.
Als afsluiting van de Luistergroep houden we elkaar even samen wiegend vast in een kring zodat we ook op deze manier elkaars steun ervaren. Iedereen gaat daarna met een lichter gemoed weer terug naar huis. Niet dat we ook fysiek lichter zijn geworden, want dat is ook het mooie van die Braziliaanse herkomst van deze Luistergroepen: er horen standaard lekkere hapjes bij.
