Iedereen heeft in deze tijd van corona kennis kunnen maken met gebarentolk Irma Sluis. Wij zijn ons daardoor allemaal iets meer bewust geworden van onze dove en slechthorende medemens. Dat vanwege het coronavirus plexiglas schermen worden ingezet, en mondkapjes op allerlei plekken verplicht worden, maakt de communicatie voor dove en slechthorende mensen niet makkelijker.
Wim Kerkhove | Foto Frits Wegenwijs | Dwars
Als peuter had ik al vaak last van een oorontsteking en huppelde op het strand regelmatig rond als een konijntje met een doek om mijn hoofd geknoopt. Op kostschool werd ik als elfjarig jongetje op blote voeten op de koude tegels in de gang gezet, omdat ik met mijn gehuil vanwege de oorpijn de andere kinderen op de slaapzaal wakker hield. Er werd geen dokter bij gehaald. Het moest vanzelf maar over gaan. Als ik niet stil was, werd ik om mijn oren geslagen of werd er stevig aan getrokken dat het kraakte. Wie niet horen wil, moet voelen. Pats!! Krak!!! Als kind had ik niet zo in de gaten wat er mis was met mij en was gewend om straf te krijgen als ik weer eens niet oplette en daardoor iets niet had gehoord. Achteraf is het goed mogelijk een relatie te leggen met mijn geleidelijk toenemende eenzijdige slechthorendheid. Als men al in de gaten had, dat ik een probleem had met mijn gehoor, dan dacht men vroeger eigenlijk standaard dat je wel genoeg had aan één enkel goed oor. Je kreeg toen bij eenzijdige slechthorendheid ook geen vergoeding voor een hoorapparaat.
Geen verjaardagpartijtjes
Door een ernstig verwaarloosde chronische middenoorontsteking ben ik als jong volwassene definitief eenzijdig slechthorend (vrijwel doof) geworden. Sinds die tijd ben ik mij er steeds meer van bewust geworden welke problemen die slechthorendheid oplevert in vooral mijn werk en in mijn sociale leven. Drukke en rumoerige plekken zijn voor mij no-go area’s. Ook is het bij veel omgevingslawaai voor mij onmogelijk om te bepalen waar het geluid vandaan komt. Dit kan vooral op straat en zeker in het verkeer tot gevaarlijke situaties leiden. Nog steeds is bij weinigen bekend dat je sneller moe wordt en je vooral in rumoerige ruimtes niet zo goed en lang kunt concentreren, als je maar met één oor hoort. Zoals gezegd ondervind ik veel last van omgevingsgeluiden zoals achtergrondmuziek, mechanische ventilatie en geroezemoes van stemmen in het openbaar vervoer en in openbare gebouwen zoals bibliotheken, horecagelegenheden, buurthuizen, wachtkamer huisarts, OLVG-Oost en ruimtes in het Stadsloket. Door de vreselijke herrie van het mechanische ventilatiesysteem is Cybersoek aan het Timorplein voor mij niet echt toegankelijk. Het StayOkay Hostel is door de zwembadakoestiek van de vrijwel volledig betegelde benedenruimte voor een slechthorende een ware hel. Voor mij betekent dit dat ik niet of niet goed mee kan doen. Ongeacht de wel of niet geschiktheid van de ruimte mijd ik sowieso verjaarspartijtjes, recepties en andere niet echt noodzakelijke drukke bijeenkomsten.
‘Bij veel omgevingslawaai is het voor mij onmogelijk om te bepalen waar het geluid vandaan komt’
Zware strijd
Veel van de manier waarop ik communiceer en hoe ontzaglijk veel moeite het mij kost tot de kern te komen, heeft vooral te maken met mijn slechthorendheid. Elk geluid zoals airco, kuchje, schuiven stoel, papiergeritsel komt via mijn redelijk ‘goede’ en tevens enige horende oor binnen, hetgeen heel veel ruis, chaos en vermoeidheid in mijn hoofd veroorzaakt. Ik moet helaas mijzelf horen praten om te kunnen begrijpen wat ik denk. Een denkproces in mijn hoofd kan ik in rust en stilte goed op papier zetten, maar in spraak niet goed omzetten naar de kern. Ook heb ik alle kenmerken van ADHD. Als poppenspeler heb ik van deze zogenaamde zwakte noodzakelijkerwijs en gelukkig mijn kracht kunnen maken. Ook dat Jan Klaassen alles verkeerd verstaat, hoort natuurlijk helemaal bij de poppenkast. Soldaat wordt salaad en op de baby passen, verhaspelt Jan in plassen. In het gewone sociale leven en in mijn werk moet ik altijd nog, weliswaar met veel creativiteit en een vergroot bewustzijn, half doof mijn weg zien te vinden. Zolang ik hierin mijn ‘gebreken’ niet om kan zetten in kwaliteiten, blijft het elke dag een zware strijd. Daar hoort ook bij het zelf erkennen en taccepteren dat je een beperking hebt en hier voor uit durven komen.
Liever afhaken
Als het gaat om luisteren naar een ander, dan kost dat de gemiddelde mens sowieso doorgaans meer moeite, dan zelf aan het woord zijn. Daar hoef je dus niet eens eenzijdig doof voor te zijn. In mijn geval maskeert het ook nog eens mijn slechthorendheid. Als ik praat, dan hoef ik mij minder te concentreren en hoef ik ook niet bang te zijn dat ik dingen niet goed versta en ze daardoor niet echt begrijp. Te vaak heb ik om misschien wel verkeerde grappen gelachen. Een vertrouwd toneelstukje alsof er niks aan je mankeert. Alles om sociaal maar mee te kunnen doen. Als je te vaak moet vragen ‘Wat zeg je?’, dan zeg je zelf op een gegeven moment helemaal niks meer en haak je liever af. Tips welkom Sinds begin dit jaar maak ik deel uit van de Werkgroep PR en Toegankelijkheid van Onbeperkt Oost. In deze eerste bijdrage in de Dwars deel ik vooral mijn eigen ervaringen als slechthorende. Hierna ga ik op zoek naar wat er bij de Gemeente en openbare instellingen aan beleid is als het gaat om dove en slechthorende mensen. Ik heb contact gezocht met gebarentolk Irma Sluis, de politiek, het Stadhuis, organisaties voor doven en slechthorenden, Cliëntenbelang Amsterdam en allerlei organisaties die zich bezighouden met toegankelijkheid en inclusiviteit. Ik heb geweldig veel positieve respons gekregen en mega veel informatie. Teveel voor één artikel. Daarom in de volgende Dwars uitgebreid over wat mijn zoektocht heeft opgeleverd. Naast begrip gaat het er mij ook om te achterhalen wat er al wordt gedaan en we samen nog meer kunnen doen om meedoen beter mogelijk te maken.
Tips om mij in deze zoektocht wat verder te helpen, zijn van harte welkom. Alles begint met je hart echt te openen voor de ander. Tips en reacties graag naar [email protected]
