In november 2015 verwierf een woningbouwvereniging met wortels in de kraakscene een voormalig schoolgebouw in de Dapperbuurt. Tien jaar later staat het collectieve ideaal nog fier overeind in woon-werkgebouw en politiek buurtcentrum NieuwLand.
Winnie van Heesch | Fotografie Cor Leiwakabessij
D
e wortels van NieuwLand liggen in de Transvaalbuurt. Een groep activisten rond het kraakpand Joe’s Garage in de Pretoriusstraat zag rond 2010 dat het kraakverbod de beweging op losse schroeven zette. Met elke ontruiming verdween niet alleen woonruimte, maar ook de gemeenschap die daar was opgebouwd. De groep zocht daarom naar een manier om legaal een gebouw te verwerven. Een permanente, onbedreigde plek die werkt op basis van solidariteit, duurzaamheid en zelfbeheer. Er werd een woningbouwvereniging opgericht: Soweto. En na vijf jaar duwen, trekken en onderhandelen was NieuwLand een feit: een woongemeenschap van elf bewoners, met werkplaatsen en met een gemeenschapsruimte.
Doe-het-zelf fietskliniek
Damaris Bolio was er vanaf de start bij. ‘Ik zocht een werkplaats voor mijn fietsreparatiebedrijf.’ Via Joe’s Garage kwam ze aan boord van het project. En dat betekende: eerst meehelpen met de verbouwing van het pand. ‘Ik heb meegebouwd aan de woonruimtes boven. En ik heb geholpen bij de bouw van de community space.’
Damaris begon met een eenmanszaak, maar inmiddels runt ze de werkplaats vrijwillig als een doe-het-zelf fietskliniek. Mensen kunnen hier voor vijftien euro (en vier euro voor stadspashouders) zelf hun fiets repareren, met hulp van een van de vrijwilligers. Onderdelen haalt de kliniek uit oude fietsen die ze gedoneerd krijgen.
‘Onze vrijwilligers zijn heel uiteenlopende mensen. Er zijn wetenschappers bij, mensen die de hele dag achter een computer zitten en het heerlijk vinden hier met hun handen te werken. Ieder heeft z’n specialisme, één vrijwilliger doet ook elektrische fietsen. Als we er niet uitkomen bellen of appen we elkaar. Samen zijn we een bibliotheek met fietskennis.’
Ook de bezoekers van de fietskliniek zijn heel verschillend. ‘Jonge jongens van vijftien, die ik nog moet leren wat een moer is. Vrouwen die in een abaja hun ketting staan te repareren. Sommige mensen komen omdat ze heel erg met duurzaamheid bezig zijn. Anderen vanwege de portemonnee.’
Voor Damaris is de fietskliniek een plek waar ze kan bijdragen aan een mentaliteitsverandering: goed zorgen voor je spullen en dingen hergebruiken. Maar het is vooral ook heel leuk om hier bezig te zijn. ‘Je praat over van alles, politiek, de buurt, het leven. En mensen gaan met een goed gevoel de deur uit. Je hebt een fiets gerepareerd, je kán het.’
Onmisbare schakel
In een uithoek van NieuwLand ligt de werkplaats van Ivàn Seiler: een pijpenla die tot de nok is gevuld met onderdelen van muziekapparatuur: printplaten, microfoons, mengpanelen. In zijn hand een gitaarversterker: ‘Kijk, helemaal old school, met buizen, handgemaakt. Echt een kunstwerk.’ Ivàn was al vanaf zijn jeugd in Brazilië met elektronica bezig. Na zijn opleiding Electrical Engineering speelde hij in Sao Paolo in bandjes. ‘En dan was het al gauw: ‘Ivàn, de microfoon doet het niet goed, wil je even kijken?’ Zo is hij in zijn vak gerold. Nu weten muziektechnici uit het hele land hem te vinden.
Ivàn is pas sinds drie jaar aan NieuwLand verbonden, maar nu al een onmisbare schakel. Hij kookt regelmatig een vegan maaltijd in de community kitchen, organiseert de maandelijkse Open Mic avond, en danslessen voor Braziliaanse dansen als forrò en samba. Ivàn runt ook het maandelijkse Repair Café, samen met een groep vrijwilligers. ‘Ik repareer bijna alles behalve espressomachines. Dat is zo moeilijk, daar heb ik de kennis en de onderdelen niet voor.’
In NieuwLand heeft hij echt zijn plek gevonden. ‘Ik heb altijd in woongemeenschappen gewoond. In Brazilië, als student, en ook in Nederland. Maar de collectieve manier van werken, die saamhorigheid, heb ik nog niet eerder meegemaakt.’
Verzet per couplet
In het groen-bruine decor van de gemeenschapsruimte repeteert om de week op woensdag het protestliederenkoor Verzet Per Couplet. De anarchistische roots kleuren merkbaar de repetitie. Een dirigente hebben ze wel, maar die woont acht maanden per jaar in het buitenland. En dus bepaalt het koor meestal ad hoc welk lied wordt ingezet, en op welke toon. Koorlid Ton: ‘We zijn strak horizontaal georganiseerd.’
Het koor treedt veel op bij woonprotesten, klimaatmarsen en anti-racisme demonstraties. Sjak: ‘We worden steeds vaker gevraagd. Daaraan zie je dat het protest in de samenleving toeneemt.’ Het repertoire beslaat meer dan 40 liederen uit verschillende tijdperken en landen: van 17e eeuws Engeland tot de Spaanse Burgeroorlog en het verzet tegen de Chileense dictator Pinochet. En natuurlijk de Italiaanse Partizanenklassieker Bella Ciao, waar het koor verschillende teksten op zingt.
Veel koorleden hebben al een lange geschiedenis met protestliederen. Nadat het lied ‘De gedachten zijn vrij’ is gezongen, vertelt Vreer: ‘Dat lied heb ik voor het eerst gehoord in Woensdrecht. Het was de tijd van de anti-kernwapenacties, rond 1985. Op kerstavond zijn we daar met een groep de basis binnengedrongen, maar we werden gevonden door de Marechaussee. Ze sloten ons op in een bunker. En toen begon iemand te zingen Die Gedanken sind frei. Zo prachtig.’
NieuwLand past het koor als een jas. Een autonoom centrum dat al tien jaar draait op zelfbeheer, zonder subsidies. Waar je nog een biertje kunt drinken voor twee euro. Strak horizontaal!
Interesse in de activiteiten in NieuwLand? Ga naar nieuwland.cc
