Afspraak: zaterdagmorgen 17 februari, 11.00 uur op de Flevoparkweg. En daar zie ik ze staan, drie mannen gebogen over een regenput, het deksel omhoog. Het zijn de twee stadsbiologen Koen Wonders en Geert Timmermans samen met Edo Goverse van RAVON, bezig met het aanbrengen van een nieuwe vinding: de paddentrap!
Goos van der Sijde | Foto’s Goos van der Sijde, tenzij anders vermeld)
Het voorjaar is erg zacht begonnen en de eerste trekkende padden en kleine watersalamanders zijn alweer gesignaleerd. Koen Wonders: ‘Ze zijn dit jaar zeker een maand eerder dan gebruikelijk.’ Koen vertelt dat de amfibieën in het voorjaar vanaf het talud van de Zeeburgerdijk waar ze overwinteren, de Flevoparkweg oversteken om zich voort te planten in de sloten aan de overkant. Maar er zijn nogal wat barrières.
Koen: ‘Wanneer de trek echt goed op gang is helpen we de padden en salamanders veilig over te steken. Deze trek vindt ‘s avonds en ‘s nachts plaats. De stoeprand bijvoorbeeld, is een lastig obstakel. Sommige salamanders kunnen hem wel nemen, maar padden en salamanders hebben de neiging om langs de stoeprand te lopen op zoek naar een makkelijker doorgang, bijvoorbeeld via de hoger gelegen verkeersdrempels. Maar ze komen onderweg ook regenputten tegen en we zien dat best veel padden en salamanders in zo’n trottoirkolk vallen. Daar kunnen ze zonder hulp niet uitkomen.’
Maar daar is nu dus een oplossing voor bedacht. In een kruiwagen liggen zwarte strippen, de zogenaamde ‘hoektrapjes’ waarmee padden en salamanders weer uit de put kunnen komen, mochten ze erin vallen. De drie mannen zijn bezig elke put te voorzien van zo’n hoektrap. Toch vraag ik me af of een gaasje voor de ingang van zo’n put niet handiger zou zijn. Koen heeft daar zeker ook aan gedacht, vertelt hij, maar de waterbeheerders willen bij stevige stortbuien het water goed en snel afvoeren; met zo’n gaasje ervoor is het risico op verstopping te groot. Dus dan is een hoektrap een goede oplossing. Op de site van RAVON zie ik dat ook schuine ladders zijn uitgeprobeerd, maar dat had als nadeel dat het schoonmaken van de regenputten met behulp van kolkzuigers niet meer goed werkte.
‘Dubbele pad’ en watersalamander
Edo Goverse licht weer een volgend putdeksel en checkt voordat de hoektrap wordt geplaatst eerst of er zich ook amfibieën in de put bevinden. Hij haalt een zogenaamde ‘amplexus’ naar boven, dat zijn padden in paarhouding. Het mannetje klemt zich dan vast bovenop het veel grotere vrouwtje. Hij is er dus bij als het vrouwtje eisnoeren loslaat die het mannetje dan meteen kan bevruchten met zijn zaad. Uit dezelfde regenput haalt Edo ook een vrouwtje kleine watersalamander.
De putten zijn best diep. Redden ze het wel om naar boven te klimmen? Edo en Koen vertellen dat uit experimenten is gebleken dat via deze hoektrapjes 90 procent van de amfibieën zich binnen een etmaal uit hun benarde situatie wist te bevrijden. Klimmen kunnen ze dus goed. Of amplexen – dus die dubbele pad – dat ook kunnen moet nog bewezen worden. Voorzichtig brengt Edo de amplexus padden en de watersalamander over naar de sloot naast de Flevoparkweg. De dieren worden meteen actief en zwemmen weg. Dus dat ziet er goed uit!
Stadsecoloog Koen Wonders hoopt dat deze hoektrappen standaard kunnen worden ingebouwd en toegepast bij de aanleg van stoepen in nieuwe straten. Verder wil hij met de gemeente ook nog eens kijken naar een aanpassing van de stoepranden, zodat de padden- en salamandertrek verder kan worden vergemakkelijkt.
RAVON is een onafhankelijke natuur- en onderzoeksorganisatie die samen met vrijwilligers de inheemse reptielen, amfibieën en vissen beschermt.
Op ravon.nl lezen we dat er jaarlijks in Nederland rond de 1 miljoen amfibieën in straatkolken vallen. Een groot deel van de amfibieën volgt hoge stoepranden en valt dan al snel in een trottoir- of straatkolk. Doordat ze de put niet meer uit kunnen, gaan de amfibieën dood door verdrinking, uitdroging of voedselgebrek. Gelukkig is er sinds november 2023 de hoektrap die geschikt is voor rechthoekige ‘regenkolken’. Op het filmpje kun je zien hoe een pad via de hoektrap uit de put klimt.
