Dit weekend viert Nemo, helemaal in stijl, het 100-jarig bestaan. Duizenden mensen kwamen vrijdag naar het science museum waar op het water tussen Nemo en het Marineterrein een flinke boot is opgetild met een gewone huishoudstofzuiger, een gigantisch wiel de lucht in is gegaan en een raket van maar liefst twee meter is afgeschoten. Verwondering alom bij het zien van deze drie historisch belangrijke wetenschappelijk experimenten.
Het was een memorabele avond aan het begin van de viering van het 100-jarig jubileum van het wetenschapsmuseum. Wetenschapsjournalist Anna Gimbrère en wetenschapper Noor Abdulhussain presenteerden het Science Spektakel, burgemeester Halsema overhandigde de jubileumpenning aan Géke Roelink van Nemo en minister Dijkgraaf van OCW bezocht de iconische Kettingreactie in het museum tijdens de jubileumviering.
Het museum begon als volgepakte rommelzolder tot interactief museum met ruim een half miljoen bezoekers per jaar. Al 100 jaar prikkelt Nemo de nieuwsgierigheid bij mensen. Dat is dan ook het thema van het jubileumfeest: nieuwsgierigheid. Minister Dijkgraaf zei er het volgde over: ‘Ieder kind wordt geboren als wetenschapper, met letterlijk een hele wereld om te ontdekken. Nemo prikkelt de natuurlijke nieuwsgierigheid van jong en oud al 100 jaar. En dat is mooi, want nieuwsgierigheid is de drijvende kracht achter maatschappelijke vooruitgang. Ik ben trots dat we zo’n prachtig museum hebben in Nederland.’
Hele weekend Festival van de Nieuwsgierigheid
Tijdens het Festival van de Nieuwsgierigheid op 9 en 10 december is Nemo gratis toegankelijk en is er van alles te beleven. Echte wetenschappers geven live antwoord op allerlei leuke en interessante vragen, er zijn spannende shows en bezoekers kunnen ontdekken of ze slimmer zijn dan ChatGPT. In de Werkplaats kan gedanst worden, er zijn volop proefjes om zelf te experimenteren en natuurlijk is ook de Kettingreactie te zien.
De experimenten van het NEMO Science Spektakel
De wetenschappelijke principes die zijn gedemonstreerd tijdens het NEMO Science Spektakel zijn behoud van impuls, vacuüm en stuwkracht. Principes die in ons dagelijks leven op allerlei manieren voor komen, maar die zijn ontdekt door het stellen van vragen, experimenteren en het maken van fouten om zo verder te komen. Een verlichte drone werd ingezet als ‘vonk’ van nieuwsgierigheid tijdens het spektakel. Dit is de factor die alle experimenten met elkaar verbindt.
Experiment 1
behoud van impuls
Een metershoge kraan met daaraan een gigantisch wiel bleef verticaal draaien en klapte niet om, tegen de wetten van de zwaartekracht in. Dit experiment is gebaseerd op de wet van behoud van impuls, een principe dat aangeeft dat als een wiel met een bepaalde massa rond zijn as draait, dat wiel in dezelfde richting wil blijven draaien en niet omklapt. Dit principe werd al toegepast in de gyroscoop die in 1851 door Léon Foucault is ontwikkeld. Deze uitvinding wordt bijvoorbeeld toegepast in vliegtuigen, zodat een piloot weet of hij recht vliegt in een storm. Of in een smartphone, zodat het beeldscherm meedraait.
Experiment 2
vacuüm
De 13-jarige Robin is één van de vragenstellers op Nemo100jaar.nl die haar vraag ‘Heeft lucht gewicht?’ live kreeg beantwoord en mocht meehelpen met de uitvoering van het experiment. Met een echte boot van vier meter lang en een stofzuiger werd het principe vacuüm gedemonstreerd. Door de vergrote stofzuigermond op de boot te zetten werd alle lucht tussen de boot en de stofzuigermond weggezogen en ontstond er een vacuüm. De boot ging omhoog – en plonsde weer in het water zodra de stekker uit het stopcontact werd gehaald. Otto van Guericke, burgemeester van Maagdenburg, deed al in 1654 onderzoek naar het vacuüm. Met zijn zelfgemaakte vacuümpomp pompte hij de lucht uit twee halve bollen van brons. Door het vacuüm werden de twee helften tegen elkaar aangedrukt en vormden ze een bol die zelfs door zestien paarden niet uit elkaar getrokken kon worden.
Experiment 3
stuwkracht
Tot slot werd er een raket van 2 meter gelanceerd door middel van lucht. Om een raket af te schieten naar de ruimte is een kracht nodig die groter is dan de zwaartekracht. Hoewel duizend jaar geleden de eerst vuurwerkpijlen al de lucht in gingen, is pas in 1915, door de Amerikaan Robert Goddard, een raket gemaakt met de potentie om in de ruimte te komen. Door de uitstoot van gassen en lucht te optimaliseren kon hij een veel grotere stuwkracht creëren dan ooit tevoren.
Enorme transformatie in 100 jaar
Schilder en verzamelaar Herman Heijenbrock richtte in 1923 het Museum van den Arbeid in Amsterdam op met als doel om de gewone burger en de jeugd in het bijzonder te betrekken bij ontwikkelingen in de industrie en meer te leren over technologie. Het museum kreeg in 1954 de naam Nederlands Instituut voor Nijverheid en Techniek (NINT). Na een aantal verschillende locaties werd in 1997 het iconische gebouw boven de IJtunnel geopend. NewMetropolis, zoals het toen heette, werd later omgedoopt tot Nemo.
