Negen jaar geleden nam beeldend kunstenaar Ida van der Lee een bijzonder initiatief: Op 4 mei naambordjes voor de slachtoffers van de Holocaust schilderen en op het Kastanjeplein een plattegrond maken. Tijdens de dodenherdenking liggen de naambordjes bij het adres waar ze destijds woonden. Buurtgenoten van toen worden zo symbolisch naar huis gebracht.Â
Lewis Daniëls
Van der Lee zag jaren geleden op de website van Joods Monument dat in haar huis een ouder echtpaar woonde. Ze zijn in Auschwitz vermoord. Het liet haar niet los. In haar buurt alleen al ging het om 2.800 joodse slachtoffers. Â Van der Lee is gespecialiseerd in het vormgeven van emotionele gebeurtenissen als verlies, dood of ingrijpende veranderingen. Haar werk geeft betekenis aan gevoelens en kanaliseert die. Leidmotief in haar werk is dat wat niet mag zijn of pijnlijk is van donker naar licht te brengen.
In 2012 begint ze met negen andere kunstenaars aan het naambordjesproject. Deelnemers adopteren een slachtoffer, maken een naambordje en plaatsen dit op het juiste adres in de uitgelegde buurtplattegrond op het plein. Aanvankelijk doen vooral buurtbewoners mee aan Namen en Nummers. Daarna groeit het aantal deelnemers aan het Stratenmonument elk jaar. Inmiddels wordt het ritueel op meerdere locaties in Nederland door vijfenzeventig vrijwilligers begeleid. In 2019 maakte voormalig burgemeester Job Cohen ook een naambordje.
De deelnemers volgen tussen 11.00 en 17.00 uur een parcours waarin ze terug in de tijd stappen. Deze wandeling kun je ook individueel maken. Met het door hen gemaakte naambordje beginnen ze aan een symbolische terugreis om het slachtoffer thuis te brengen in het stratenmonument op het plein. Onderweg spreken ze de naam van het slachtoffer uit.
Door de coronacrisis maakten deelnemers vorig jaar thuis naambordjes. Dit was een succes en bracht Van der Lee op het idee een nationale en digitale versie van Namen en Nummers te beginnen. Op de website kan iedereen in Nederland thuis een naambordje maken en een joods slachtoffer herdenken om de herinnering aan alle 104.000 vermoorde Nederlandse joden levend te houden. Het platform wordt steeds meer ontdekt en eigen gemaakt. Momenteel zijn honderd herdenkers actief en krijgen bijna tweehonderd slachtoffers een herdenkingspagina.
Namen en Nummers legt het Stratenmonument met de 2.800 naambordjes van de joodse slachtoffers dit jaar nog eenmaal uit. Bezoekers kunnen in stilte plaatsnemen op de kistjes bij het monument. Mensen die dit jaar óf vorig jaar thuis naambordjes maakten van slachtoffers uit de Oosterparkbuurt kunnen hun naambordje  in het Stratenmonument plaatsen. Alleen komen kijken of een bloem neerleggen kan ook. Vanwege de coronacrisis is reserveren dit jaar noodzakelijk.
Een publicatie over Namen en Nummers is in de maak. Hierin komt het jaarlijks ritueel op het Kastanjeplein uitvoerig aan bod. Experts beschrijven het project vanuit verschillende perspectieven: herdenken, ritueel en kust. Verschillende  naambordjes met een verhaal worden uitgelicht. De publicatie bevat ook interviews illustraties en fotobeelden.
