Home Overzicht Terug in de Tijd: de Joodsche Invalide

Terug in de Tijd: de Joodsche Invalide

0

Op de oostelijke hoek van het Weesperplein en de Nieuwe Achtergracht bevindt zich het gebouw van de voormalige Joodsche Invalide, waar zich nu het GGD in bevindt. De Joodsche Invalide is door Rabbijn Meyer de Hond opgericht in februari 1911 omdat er in die tijd geen individuele plek was voor Joodse invaliden en ouderen.

Esmee Bakker | Knwledge Mile | Foto Stadsarchief

Het Nederlandse Israëlitische Ziekenhuis (NIZ) aan de Nieuwe Keizersgracht had niet voldoende ruimte voor deze verpleegden, waardoor ze werden verplaatst naar het stedelijk Werkhuis. Door de vraag naar een eigen plek werd de brochure ‘Een Joods hart klopt aan uw deur’ geschreven, wat resulteerde in een eigen pand op de Nieuwe Keizersgracht in 1912.

Door het snel groeiende aantal leden kwam er vraag naar een groter pand. Door middel van loterijen werd hiervoor geld ingezameld. Na verdere groei kwam de vereniging uiteindelijk in het gebouw op de hoek van het Weesperplein en de Nieuwe Achtergracht in 1937. Dit gebouw werd ook wel ‘Het Glazen Paleis’ genoemd. De Joodsche Invalide bevatte onder meer een synagoge, een feestzaal en een conversatiezaal. Bij de inrichting en de bouw stonden de patiënten voorop; zo waren ook de keukens in lijn met de joodse rituele voorschriften.

De Tweede Wereldoorlog zorgde ervoor dat Het Glazen Paleis leeg kwam te staan. Maar liefst 256 verpleegden en personeel werden gedeporteerd, waarvan maar enkelen zijn ontsnapt. Gemeente Amsterdam gebruikte gedurende deze tijd het gebouw als een ziekenhuis. Na de oorlog was de Joodse gemeenschap zozeer geschaad, dat zij het gebouw niet meer terug in handen konden nemen. De gemeente Amsterdam maakte het Weesperpleinziekenhuis in het gebouw. Sinds 1979 huist het gebouw de gemeentelijke gezondheidsdienst (GGD). Joodse ouderen zijn toen naar het Joodse bejaardentehuis Beth Sjalom gebracht.

De impact van de Joodsche Invalide was groots. Zo is in 1936 in het Nieuw Israëlisch weekblad het volgende geschreven: ‘Van de Joodsche Invalide kunt u nooit te veel goeds vertellen – zeide ons eens een dankbaar familielid van een verpleegde – want wat daar aan menschlievendheid wordt verricht, is niet te beschrijven.’ Op Weesperplein 3 is een plaque geplaatst die de gedeporteerde bewoners herinnert. Daarbij zal het monumentale gebouw van de voormalige Joodsche Invalide de geschiedenis van deze verzorgden en het personeel bij zich blijven dragen.