45 Dit najaar zouden er twee boeken over Cruijff verschijnen. Alweer een boek over Cruijff? Hoeveel boeken kun je schrijven over die man?! Ik ga geen vergelijkingen maken met grote historische figuren, maar laten we zeggen dat er van sommige mensen meer biografieën verschijnen dan van andere.
Deze week ligt dé biografie van de hand van Auke Kok in de winkel. Een paar weken geleden was daar Het laatste seizoen van Arthur van den Boogaard, met het Feyenoord-jaar van Cruijff als uitgangspunt. In de media werd gedaan alsof Van den Boogaard Kok over de vluchtstrook had ingehaald, maar dat is niet waar. Van den Boogaard was al begonnen voor Cruijff in 2016 overleed – zijn overlijden vertraagde het proces aanzienlijk, waar het overlijden bij Kok juist het startschot was. Beide auteurs hebben als wolven gewerkt om voor de door de uitgeverijen zo geliefde feestdagen klaar te zijn en het is ze beiden gelukt. Dat Van den Boogaard wel aanvoelde dat het commercieel verstandig was om voor Kok uit te komen, getuigt van realisme, er kwam geen elleboog bij aan te pas.
Vroeger haatte ik voetbal. Toen ik begin twintig was capituleerde ik – if you can’t beat them, join them, moet ik gedacht hebben en van 1993 tot de beschamende vertoning van het Nederlands Elftal in de verloren WK-finale van 2010 volgde ik alles, ik had zelfs een paar jaar een abonnement op de VI (oké, daarmee ben je niet per se een kenner of een liefhebber, maar toch).
Ik begreep het spelletje, vond een wedstrijd in een stadion kijken oneindig veel interessanter dan op tv, het liefst van al luisterde ik naar Langs de lijn. Eén ‘onderdeel’ begreep ik niet: de niet aflatende bewieroking van Johan Cruijff. Alles wat hij zei werd gewogen en voor waar aangenomen. Voor mij sprak hij in raadselen. Omdat ik hem nooit als voetballer had meegemaakt ontbrak het me aan ‘eerbied’ dacht ik altijd, veel vaker dacht ik dat het gewoon onzin was, wat hij zei. In 2010 keerde ik het voetbal de rug toe, in 2016 overleed Cruijff, ik wist dat het een verdrietig moment was voor velen, zelf voelde ik er weinig bij.
En nu las ik toch zomaar twéé lijvige boeken over deze man. Ik mocht meelezen met Auke Kok en in afwachting van de laatste hoofdstukken las ik het boek van Van den Boogaard. En ik genoot, dubbel. Beide auteurs spelen in de eredivisie als het op sportschrijven aankomt. Hun aanpak verschilde sterk – Auke laat mensen aan het woord over hoe het er in de kleedkamer aan toeging, bij Arthur zít je in de kleedkamer. En beide auteurs lukte het weg te blijven uit het moeras van de mythevorming. Het is maar wat makkelijk om nu te zeggen dat het in zijn debuutwedstrijd meteen al zonneklaar was dat Hij de visionair was, veel leuker is het om te lezen dat de spelers van Groningen hem maar een vervelend mannetje vonden, met een veel te grote mond. De auteurs verklaren Cruijff niet heilig, en daardoor groeide allengs mijn sympathie voor hem.
Voor wie ik bovenal sympathie kreeg, was Danny. Arthur merkte in een interview terecht op dat Danny het bijna aan het volk verplicht is om ooit nog eens háár kant van het verhaal te vertellen, want werkelijk, haar rol was zo veel groter dan tot nu toe werd vermoed. Danny en de kinderen waren de enigen die Hem de waarheid zeiden. Zo kon Danny na een uitzending van Studio Sport waar Cruijff de wedstrijdanalyse voor zijn rekening had genomen bij zijn thuiskomst vanaf de bank roepen: ‘Nou meneer Cruijff, daar was weer eens geen touw aan vast te knopen!’ Heerlijk, een vrouw naar mijn hart.
Het laatste seizoen werkt vanaf Cruijffs jeugd toe naar zijn seizoen bij Feyenoord, Kok gaat all the way en neemt ook zijn trainerscarrière, de Fluwelen Revolutie en zijn laatste jaren onder de loep. En toen ik beide boeken vrijwel gelijktijdig dichtsloeg zat ik toch maar mooi met een brok in de keel.
Beide boeken barsten van de onthullingen, over schoonvader Cor, over de zwembadaffaire, over andere affaires, over Danny. Ik zeg lekker niet wie wat onthult, u moet ze gewoon allebei lezen.
_____
Het laatste seizoen is geschreven door Athur van den Boogaard
verschenen bij uitgeverij Thomas Rap
Johan Cruijff, de biografie is geschreven door Auke Kok
verschenen bij uitgeverij Hollands Diep
Edith Vroon is boekverkoper bij Linnaeus Boekhandel, Middenweg 29
