Een leeuwloos Artis? Het is bijna onvoorstelbaar, maar het had niet veel gescheeld of het was werkelijkheid geworden. Door de sluiting van zo’n tweehonderd dagen en sterk verminderde bezoekersinkomsten tijdens de coronapandemie kwam Artis in financiële nood. De realisatie van het gewenste nieuwe leeuwenverblijf was niet langer haalbaar, en dat terwijl het oude onderkomen naar moderne maatstaven voor dierenwelzijn echt niet meer kon. Het was pure mazzel dat de overname van de leeuwen door een Frans dierenpark op de valreep stukliep en dat zich na de nodige media-aandacht sponsoren meldden.
Jannelies Poelstra | Foto Elisabeth van Dorp | 1018 magazine
Na een bevlogen televisiepleidooi begin 2021 over het belang van het behoud van de Artisleeuwen voor toekomstige generaties, wist Sjaak Swart ook nog eens een hele gulle sponsor te vinden. Geen wonder dat Mister Ajax de eer te beurt viel om op 3 oktober, in de regen, samen met een aantal basisschoolleerlingen, die ook geld hadden ingezameld, het nieuwe verblijf te openen. Een spannend moment: zouden de leeuwen de regen en de toegestroomde genodigden en pers trotseren? Op het moment suprême was de regen in licht gedruppel overgegaan en konden Artis-directeur Rembrandt Sutorius en zijn staf opgelucht ademhalen toen al snel een van de leeuwinnen naar buiten stapte. Niet veel later volgden het mannetje en het andere vrouwtje haar naar de heuvel, vanwaar ze ons met van verbazing opengevallen bekken leken te bekijken.
Of ze echt zo verbaasd waren, vraag ik aan leeuwenverzorger Johan Lof, al vijftien jaar dierverzorger in Artis. Johan moet lachen om mijn waarschijnlijk nogal onnozele vraag: “Verbazing? Nee, met die open bek speuren ze via hun tong en neus naar luchtjes en stofjes. Zo verzamelen ze informatie over hun omgeving. Dat heet flemen. Ook als je denkt dat een mannetje lekker ligt te luieren, is dat maar schijn: dan is hij aan het scannen op gevaar. In het wild moet het mannetje de troep en de welpjes beschermen en ervoor zorgen dat de hyena’s er niet met het pas gevangen wild vandoor gaan. Bij dreigend gevaar moet hij dan onmiddellijk aan de bak. Veel mensen weten het niet, maar de manen van het mannetje zijn niet alleen om te imponeren. Die beschermen ook zijn nek en hals tegen beten en klauwen. In een gevecht is dat zijn kwetsbaarste plek.”
Heb je een speciale band met de leeuwen?
“Het is lastig om met roofdieren een band op te bouwen. Het zijn geen poezen, maar grote sterke roofdieren. Je kunt ze niet aanraken en ze komen je ook niet begroeten. Ik zie het meer als een soort samenwerking. Je traint ze om mee te werken, zodat je als verzorger veilig naar binnen kan om schoon te maken. Voor de verhuizing hebben we ze ook moeten trainen. We moesten ze laten wennen aan nepinjecties, zodat we ze de dag van de verhuizing op de juiste plek in hun bil een echte verdoving konden geven en we ze slapend in een busje naar hun nieuwe verblijf konden brengen.”
Hoe reageerden ze toen ze wakker werden?
“Ze wisten niet wat hun overkwam! Ze waren echt heel onwennig en zijn nog steeds niet helemaal gewend. We moeten nog ontdekken en we gaan ook onderzoeken hoe deze drie verschillende karakters zich in hun nieuwe verblijf gaan gedragen. De leeuwin die als eerste naar buiten kwam, is echt een dappere dame en kent bijna geen angst. Maar het mannetje is een softie en zou in het wild geen goede leider zijn en waarschijnlijk van zijn troon gestoten worden door een sterker mannetje. In het wild moeten de vrouwtjes op een grote sterke kerel kunnen vertrouwen. Maar wie weet, wordt ie hier op de savanne wat stoerder.”
Wat kunnen poezenbaasjes van dit nieuwe leeuwenverblijf leren?
“Toevallig heb ik zelf ook twee katten. Net als leeuwen hebben ze ruimte en plekjes nodig om zich terug te kunnen trekken, maar laat ze, als het even kan en al is het maar op het balkon, ook naar buiten: katten hebben de prikkels van geurtjes, geluiden en bewegingen nodig. Dat hoort bij hun instinct. En wil je ze echt een plezier doen, zorg dan voor kattengras en kattenkruid! De leeuwen hier hebben nu allerlei speciale vegetatie zoals grassen, waarmee ze hun keel prikkelen om stukjes vacht van hun prooi uit te braken, en dat kattenkruid met die leuke paarse bloemetjes geeft een op feromonen lijkend geurtje af, waar alle katachtigen heel gelukkig van worden.
Landschapsarchitect Thijs de Zeeuw en architect Alexander Lefebvre ontwierpen het nieuwe verblijf. De leeuwensavanne is tien keer zo groot als het honderdjarige Kerbertterras, een rijksmonument dat bijna tien decennia leeuwen huisvestte. Bij het ontwerp van het heuvelachtige savannelandschap, wilde Artis zoveel mogelijk tegemoetkomen aan het natuurlijke gedrag van de roofdieren. De savanne biedt de leeuwen een 360° uitzicht, allerlei verstopplekjes zoals een grot, boomstammen en rotsen om op te klauteren, enkele verwarmde rotsen voor koude dagen, zon- en schaduwplekjes op elk moment van de dag en verschillende grassen en kruiden. Het voedsel kan worden verstopt of zelfs worden opgehangen, zodat ze op hun achterpoten moeten klauwen naar het vlees. En het zou zomaar kunnen dat ze zo nu en dan een zelf gevangen reiger zullen verorberen.
De leeuwen zijn te vinden op de plek waar voorheen de algazellen hun rotsformatie hadden. Deze in het wild uitgestorven antilopesoort trok daar, een beetje in het verdomhoekje, weinig bekijks, maar is op zijn nieuwe plek bij de hoofdingang niet meer te missen. Om de leeuwen in hun nieuwe savanne te ontdekken, zal de bezoeker wel wat meer moeite moeten doen, maar met een beetje geluk kun je vanaf het Entrepotdok nu ook een leeuw spotten.
