In Den Haag wordt gewerkt aan een wetsvoorstel dat illegaal verblijf strafbaar stelt. Here to Support (HtS) aan het Afrikanerplein blijft onvermoeibaar negatieve beeldvorming doorbreken.
Winnie van Heesch | Foto Cor Leiwakabessij
‘Wil je dat ik eerlijk ben?’ Hamo Salhein (30) reageert scherp als ik hem vraag of de stemming in de Tweede Kamer angst heeft opgeroepen bij mensen zonder papieren. ‘In hun levens zijn deze wetten nu al praktijk. Je wordt al als crimineel gezien, je kunt al zomaar in de gevangenis terechtkomen. Dus wat is het verschil? Dat het nu op tafel ligt.’
Detentie
Hamo heeft het zelf meegemaakt. Zes jaar geleden vluchtte hij uit Soedan, nadat een vriend en mede-activist was doodgeschoten. Zijn asielaanvraag in Nederland werd in eerste instantie afgewezen. Daarna leefde hij een periode zonder papieren. En op een dag werd hij opgepakt, gewoon terwijl hij met vrienden samen was: ‘Ik zat drie weken vast, zonder reden. Tijdens de rechtszaak vroeg ik steeds: wat doe ik hier? Ik ben juist gevlucht om niet in de gevangenis te belanden.’ De rechter gaf hem gelijk en beëindigde meteen zijn detentie. Voor Hamo was dat het moment dat hij besloot op te komen voor de rechten van ongedocumenteerden.
Onder de radar
Inmiddels heeft Hamo een verblijfsvergunning, nadat zijn tweede asielaanvraag is goedgekeurd. Sinds een jaar is hij verbonden aan Here to Support, een organisatie die een stem geeft aan ongedocumenteerden. Samen met collega Fanny van der Vooren deed hij onderzoek naar de ervaringen van ongedocumenteerden in de voedingsindustrie en de horeca. Ze voerden gesprekken in twee focusgroepen. De rode draad in de verhalen van deelnemers: onderbetaling, overbelasting en stelselmatige inbreuken op hun waardigheid.
Hamo: ‘Het systeem in Nederland maakt mensen kwetsbaar voor uitbuiting. In Spanje kun je een verblijfsstatus aanvragen als je kunt aantonen dat je een bepaalde periode hebt gewerkt. In Nederland niet. Maar dat maakt niet dat mensen stoppen met werken. Ze gaan alleen onder de radar. En het enige dat je bereikt met je regels is dat je mensen hun fundamentele rechten ontneemt: toegang tot een woning, een bankrekening of medische zorg.’
Kookvideo’s
Met het onderzoek wilde HtS niet alleen problemen benoemen, maar ook verandering brengen. Dat begon al in de focusgroepen zelf. Hamo: ‘Mensen voelden zich voor het eerst sinds lange tijd weer onderdeel van de samenleving. Ze voelden dat ze een stem hadden, ideeën konden inbrengen.’ Een van de ideeën die op dit moment wordt gerealiseerd: een campagne met kookvideo’s waarin (voormalig) ongedocumenteerden via gerechten hun verhalen delen. De video’s worden dit najaar gelanceerd. ‘Het doel is simpel: we willen gezien en gehoord worden. Het is erg dat we dit moeten bevechten in een land dat zegt mensenrechten te respecteren.’
Een vraag die in het onderzoek aan de groep werd gesteld was: ‘Welke krantenkop hoop je te zien in 2035?’ Het antwoord van veel deelnemers kwam neer op: ‘Werk geeft voortaan recht op verblijf.’ Hamo: ‘Een bescheiden wens. We willen niet rijk worden, niks afpakken. We willen gewoon een normaal leven.’
