Met het winnen van de VriendenLoterij Museumprijs in 2022 met als thema ‘beste buur’ ging een lang gekoesterde wens van het Scheepvaartmuseum in vervulling: meer verbinding maken met de buurt. Al in 2019 ontvouwde directeur Michiel Huijser in ons blad zijn plannen om een open museum voor de buurt te willen zijn. Het prijzengeld stelt het museum nu in staat om door te pakken en afgelopen september ging project Thuishaven van start. We zijn nu drie maanden verder en ik ben benieuwd hoe het project tot nu verloopt.

Titia Koerten | Foto’s Almichael Fraay

Ik spreek af met Lena Vigeveno. Zij werkt voor het Scheepvaartmuseum als museumdocent op freelancebasis, is programmamedewerker voor het project Thuishaven én opgegroeid op Wittenburg. Dat lijkt me de ideale achtergrond om dit project te doen.

“Ja, ik ben grotendeels op Wittenburg opgegroeid, in de achterste oude kraakpanden daar. Mijn moeder woont daar nog altijd, in het aardappelpakhuis, en is actief in de actiegroep Stop Dijksgracht-Oost. Ik vind het erg leuk om via dit project de mensen waarmee ik zelf ben opgegroeid in het museum te kunnen ontvangen. Ik speelde altijd op straat, en ken de buurt dus goed, maar de buurt is erg veranderd. Het is echt ongelooflijk hoe snel dat is gegaan in de afgelopen zestig jaar. Dat zie je pas goed als je naar de foto’s van Cor Jaring kijkt.”

Hoe ben je bij dit project verzeild geraakt?

“Ik werk als vrijwilliger bij het buurtcomité van stadsdeel Centrum, namens Stichting Mensen Maken Amsterdam. Daardoor kende ik alle buurtinitiatieven die hier leven. En ik geef hier al twee jaar les als museumdocent, dus het voelde wel als een mooie samenkomst. Wij mikken op de Oostelijke Eilanden en je kan de Kadijken ook nog meerekenen. Dat zijn van oudsher de scheepvaartbuurten.”

Is dit een project voor een jaar? Stopt het hierna weer?

“We hopen van niet, we streven ernaar om het project wel langer, in ieder geval een deel ervan, permanent onderdeel te maken van het museum. Dit jaar is eigenlijk een beetje een oefenfase. We hebben nu net de Museumprijs gewonnen en dat prijzengeld stelt ons in staat om uit te proberen hoe we die verbinding met de buurt tot stand kunnen brengen. Het blijft schipperen hè, wij kunnen alles wel omschrijven en bedenken, maar er moet ook respons op komen. Je moet blijven toetsen: wat werkt, waar heeft de buurt behoefte aan en dat weten wij niet altijd, daardoor blijven we het ook de hele tijd bijstellen.”

Hoe is de respons tot nu toe?

“Ja, goed, de buurt is positief en wij proberen zo veel mogelijk actieve buurtorganisaties in ons project mee te nemen. Het buurtontbijt tijdens Burendag organiseerden we samen met DOCK en afgelopen maand hadden we een buurtontbijt met de mensen achter de Omgekeerde Supermarkt. Met hen hebben we eten ingezameld en hun klanten konden naar het museum. Rond Sinterklaas hadden we een kindermarkt, bedoeld als duurzame tegenreactie op Black Friday. Voor het volgende buurtontbijt, op 17 december, werken we samen met Cordaan en daarvoor hebben we bewoners van de verzorgingstehuizen de Gooyer en de Kastanjehof samen met hun kinderen en kleinkinderen uitgenodigd. Dat zijn voor het grootste gedeelte mensen die hier eigenlijk al hun hele leven hebben gewoond. Er zijn die dag rondleidingen naar de fotopresentatie van Cor Jaring en het Eilandenkoor zal optreden.

Lena Vigeveno (rechts) in gesprek met een bezoeker
van het buurtontbijt.

Door die buurtorganisaties erin te betrekken, kunnen we onze werkwijze steeds bijstellen. Een organisatie als Stichting Curinesa bijvoorbeeld, is heel betrokken, zij wijzen ons ook op groepen in de buurt die wij niet nog niet kennen of nog niet bereiken. De Oostelijke Eilanden is echt een superdiverse buurt, het is fijn om de bewoners hier te hebben en te horen wat ze vinden. Ze nemen namelijk geen blad voor de mond. Je merkt dat het protest hier op de eilanden nog erg in het DNA zit. Ze zijn erg oprecht, dat is typisch voor deze buurt, maar ik hoor van de welzijnsorganisaties dat er ook wel veel eenzaamheid is, vooral onder ouderen. Dan is de mogelijkheid om met buurtgenoten een kopje koffie te kunnen drinken erg belangrijk. Wij hopen dat een beetje te kunnen bieden. Ons overdekte plein is sowieso altijd toegankelijk voor buurtbewoners om even neer te strijken of af te spreken.”

Wat staat er voor 2024 op het programma?

“In het nieuwe jaar zullen we inhaken op het voorleesontbijt dat altijd in het voorjaar op de scholen wordt georganiseerd. Dan zijn vooral jonge kinderen welkom. Elke maand proberen we een andere groep uit de buurt uit te nodigen. Daarnaast spelen we met het idee om als het te koud is voor de speeltuin, wat vaker kaartjes voor het musea weg te geven via scholen en naschoolse opvang. En ik hoop dat we in samenwerking met Stichting Studiezalen een middag per week kunnen zorgen voor huiswerkplekken in onze bieb en dat museumdocenten de kinderen dan mee kunnen nemen het museum in. We willen goed blijven luisteren naar wat er leeft in de buurt, en dan vooral mensen met elkaar in contact brengen. Daarnaast moeten we waakzaam zijn dat we niet de al goed functionerende buurtinitiatieven gaan overnemen. Want we hebben als museum wel een maatschappelijke functie, maar we zijn ook weer geen buurtcentrum. En we willen natuurlijk ons scheepvaartthema, water verbindt werelden, blijven uitdragen.”

Het Scheepvaartmuseum nodigt zijn buren op regelmatige basis uit voor een heerlijk Thuishaven-ontbijt en een bezoek aan het museum. Families en vrienden zijn daarbij ook welkom. Voor het komende buurtontbijt op 17 december worden bewoners van de verzorgingstehuizen De Gooijer en de Kastanjehof uitgenodigd met hun kinderen en kleinkinderen. Veel van deze bewoners hebben vroeger in deze buurt gewoond en er zullen rondleidingen zijn met een gids naar de tentoonstelling met de foto’s van Cor Jaring. Er is ook een optreden van het Eilandenkoor. Helaas is dit buurtontbijt bij het ter perse gaan van dit blad al helemaal volgeboekt, maar in 2024 komen er nog meer buurtontbijten. Hou de website van Het Scheepvaartmuseum in de gaten voor nieuwe datums. Heb je vragen over het project of ideeën voor komende activiteiten mail dan naar [email protected].