Jim Jansen en zijn broer Dolf zijn bekenden in Oost. Voor het vierde jaar op rij schreven ze over de nieuwste wetenschappelijke inzichten van 26 wetenschappers. Het resultaat? Een zeer toegankelijk en betaalbaar boek. Leuk als cadeau voor de feestdagen. Jim Jansen vertelt over het waarom en de criteria van het boek.
Lennie Haarsma | Foto Eddy Ellert
Jim Jansen: ‘In 2020 verscheen in coronatijd ons eerste boek over wetenschappers: CoronA tot Z. Ook het vierde boek in deze reeks is dit jaar weer ontstaan in de Coffee Company op de Middenweg. Het is mijn tweede huiskamer en ik zit daar iedere ochtend vanaf half 8. Ik interviewde er de meeste wetenschappers aan de hand van de letters van het alfabet en schreef aan dit boek. En ook nu vroeg ik Dolf om over elk thema een column te schrijven. Nadenkend over een passende titel voor dit boek zei Dolf spontaan in vloeiend Engels: ‘If we knew what it was we were doing, it would not be called research’. Hij bleek dit niet zelf bedacht te hebben, het was een uitspraak van Albert Einstein die velen dagelijks inspireert. Zo ontstond de titel: Als we wisten wat we deden, heette het geen onderzoek.’
Rode draad
‘Het is een weerslag, een soort thermometer van de wetenschap van het afgelopen jaar. Ik ben een grote fan van Einstein en deze grootste natuurkundige uit de geschiedenis vormt samen met ChatGPT een rode draad door het boek. Dolf en ik zijn al 52 jaar broers en ik vind het leuk om met hem samen te werken. In A, over artificiële intelligentie, zet hoogleraar AI Frank van Hamelen, AI in het algemeen en ChatGPT in het bijzonder in historisch perspectief. Iedereen merkt dat het er is: Google gooit het op de markt en er zijn meer dan 100 miljoen gebruikers. Maar we moeten ook kijken welke regels er moeten ontstaan.’
Gedicht
‘In de bijdrage ‘Controle’ van sportpsycholoog Nico van Yperen zegt hij over Sifan Hassan dat je wel heel hard kunt trainen, maar dat zij marathons met een Nederlandse recordtijd van 2.18.33 won omdat zij zich volledig richtte op waar ze controle over had. En daar kon Dolf dan weer een mooi gedicht over schrijven.
‘Collega Einstein zou ons boek wel waarderen’
‘Duister’, het interview met Hans Clevers, hoogleraar moleculaire genetica, vond ik zo mooi. Hij maakt organen na en doet onderzoek op organen; zo kun je misschien organen vervangen. Hij gaat voor zijn onderzoek het volledige duister in en durft zich op onbekende paden te begeven.’
Criteria
‘Als je Einstein zegt, dan zeg je welhaast automatisch Robbert Dijkgraaf. Volgens hem wordt het pas echt spannend als je iets gaat onderzoeken waar je echt niks van weet en zelfs geen clou over hebt. En natuurlijk geeft buurtgenoot Erik Scherder bij de letter K van kunst en cultuur aan dat door bewegen het brein wordt uitgedaagd, verrijkt, gevormd en beloond.
Wat criteria betreft heb je natuurlijk altijd je favorieten en mijn werk voor het tijdschrift New Scientist speelt ook een rol. Ik wilde aandacht besteden aan inzichten vanuit diverse hoeken: alfa, bèta, gamma en alles wat ertussen zit. Ik maakte een schema van de letters A tot en met Z, keek naar verhouding man- vrouw, jong en oud en wat er op dit moment speelt.’
‘Hoe Einstein over deze bundel zou denken? Einstein was iemand die heel erg van wetenschap hield; van nieuwe inzichten. Of het nu over ‘Zelfbeheersing bij obesitas’, ‘AI’ of het ‘Y-boson’ gaat, iedereen kan hier wel iets van leren. Ik denk dat collega Einstein ons boek wel zou waarderen.’
