Boek van Week 13
Vorig jaar verscheen de film Poor Things, van Yorgos Lanthimos. De Oscar winnende film bracht het gelijknamige boek van Alasdair Gray in al haar vreemdheid naar het witte doek. Nu is er de Nederlandse vertaling van het boek door Robbert-Jan Henkes. In deze Frankenstein gelijkende vertelling wekt dokter Godwin Baxter het lichaam van een overleden jonge vrouw weer tot leven door haar de hersenen van haar ongeboren kind te geven. Bella Baxter wordt haar naam. Het boek, vol illustraties en bokkesprongen in de vormgeving, zet aan tot wantrouwen en verwonderen.
We volgen de ontwikkeling van een kinderbrein dat zich in een jong vrouwenlichaam ontwikkelt, met alle eigenaardigheden van dien. Zo wordt Bella Baxter al snel overspoeld door de seksuele verlangens en noden van haar lichaam, terwijl ze nog moeite heeft zich helemaal verstaanbaar te maken. Op fascinerende wijze zien we Bella’s taal ontwikkelen. Van hakkelende woorden naar uitgebreide en verrassende volzinnen vol met wonderlijke woordkeuzes en taalexperiment. Wat een ongelofelijk werk moet het geweest deze vertaling te maken. Het doet geen moment af aan het origineel, ook niet aan het spectaculaire filmscenario dat Yorgos Lanthimos maakte.
Je zou je af kunnen vragen waarom je het boek zou lezen als je de film al hebt gezien. De film volgt het verhaal van Bella Baxter, vertelt door haar toekomstige echtgenoot Archibald McCandless. Een indrukwekkend en toch overzichtelijk plot. Het boek begint ergens anders. Eigenlijk begint het al voor de titelpagina, waar de ‘ontstaansgeschiedenis’ van het boek te lezen staat. De vertelling van Dr. Archibald McCandless (1862-1911) – het overgrote deel van het boek – zou in boekvorm gevonden zijn door een Glasgowse stadhistoricus, die het overgeleverd zou hebben aan Alasdair Gray. Gray schreef zelf een voorwoord, en voegde een brief toe van ‘Victoria’ McCandless. Het blijft onduidelijk welke verteller te vertrouwen is, welke stem er eigenlijk spreekt. Het boek speelt dan ook, veel meer dan de film, met de manier waarop we verhalen vertellen en de manier waarop we ernaar luisteren. Het is absoluut het lezen waard.
_____
Arm Ding is geschreven door Alasdair Gray
Vertaald door Robbert-Jan Henkes
Verschenen bij Uitgeverij Koppernik
Jane Stuhlmacher is boekverkoper bij Linnaeus Boekhandel, Middenweg 29
