Boek van Week 17
Wat is dat toch met die hedendaagse Ierse schrijvers? Edna O’Brien, John Banville, Claire Keegan, Colm Tóibín, Anne Enright, Paul Lynch, Sebastian Barry… Die hartverwarmende toon, zonder sentimenteel te worden, die plotselinge verontwaardiging over de misstanden binnen de katholieke instituties, dat literaire mededogen met de slachtoffers van het wegkijken… ‘Ierland was in feite een theocratie die geleid en beheerst werd door de katholieke kerk, een land waar schaamte de munteenheid was.’ oppert Booker Prize-winnaar Paul Lynch (NRC 4 april).
Ook het nieuwste boek van Sebastian Barry De verre voortijd gaat hierover. In dit geweldige boek is Tom Kettle de verteller. In zijn nieuwe huis, met uitzicht op de Ierse Zee, geniet deze onlangs gepensioneerde rechercheur van het emotionele ruisen van de zee. Als na negen maanden rust bij hem op de deur wordt geklopt en twee voormalige collega’s vragen stellen over een decennia oude zaak, blijkt Tom daar nog steeds niet helemaal overheen te zijn.”
Sebastian Barry maakt een diep menselijk portret van het afwisselend warrige èn heldere hoofd van Tom. Zijn jeugd en die van zijn vrouw June spelen een belangrijke rol, maar ook zijn veertig jaar ervaring als rechercheur: ‘In de oude tijd dat vrouwen tot bloedens toe werden geslagen, mocht je niet voorbij de voordeur gaan. Ach ja. Je mocht controleren of iemand nog ademde, maar meer ook niet. Al verkeerde een kind in huis in diepe ellende, ook dat moest je met rust laten. Die regels leerde je van de brigadier, van de geharde rechercheurs. De allerlaagste mannen heersten als een koning over vrouwen. Meisjes die wasserijen ontvluchtten, kinderen die weeshuizen ontvluchtten moesten allemaal worden teruggebracht. Bij zijn weten was er geen wetsartikel dat hem daartoe verplichtte. Het was iets wat buiten het recht viel. Het was iets wat iedereen wilde. Dat was een rare vorm van politiewerk, maar hij had zich er altijd naar gevoegd. Nooit iets gedaan, behalve die ene keer’.
Ja, het boek is heftig. Het gaat over seksueel misbruik van kinderen door priesters, systematisch weggepoetst mèt medeweten van de politieleiding. Maar de onweerstaanbare aantrekkingskracht van de roman zit hem in het diep-menselijke portret, de schitterende schrijfstijl en het meegezogen worden in Tom’s leven vol droefenis en lijden. Maar ook met schoonheid die weerklinkt als Ronnie, Tom’s buurman, op zijn cello Max Bruch’s Kol Nidrei speelt: ‘Bruch was een ontzettend Duitse protestant, maar hij heeft dit prachtstuk Joodse muziek geschreven. Ja, ging hij zeggen, dat ken ik, Grote Verzoendag en de geloften en eden die we allemaal niet gestand hebben gedaan, en de zegen om daar verlost van te zijn, maar hij zweeg.’
_____
De verre voortijd is geschreven door Sebastian Barry
uit het Engels vertaald door Jan Willem Reitsma
verscheen bij uitgeverij Querido 2023
Yvonne Middelhoff is boekverkoper bij boekhandel van Pampus
