Boek van Week 29
Als iemand er opeens niet meer is, kun je er in principe vanuit gaan dat je nooit meer naar die persoon kunt luisteren. Dat je nooit meer een nieuwe originele gedachtegang zult horen met onverwachte bokkensprongen zoals alleen diegene bokkensprongen kon maken. Het gebeurt maar heel af en toe dat je diegene toch nog, postuum, zachtjes tegen je hoort praten. Niet via een medium of een tot jou sprekende geest, maar gewoon doordat je een lade opentrekt die tot dan toe dicht gebleven was. Er ligt wat papier in die lade, en op dat papier staat in diens handschrift iets dat je nog niet wist. In originele gedachtes, met onverwachte bokkensprongen en al.
In een ongeopende lade van Joan Didion lag niet zomaar een bundeltje papier, er lag een volledig verslag van een elementaire en uiterst complexe fase uit haar leven. In december 1999, te midden van een depressieve periode, belandt Didion bij een psychiater. Ze spreekt daar over de complexe relatie met haar dochter, Quintana, die al jarenlang worstelt met verslavingsproblematiek. Samen met psychiater MacKinnon ontrafelt ze hun afhankelijke moederdochterband tot in detail, en bespreekt ze hardnekkige gezinspatronen. Zonder enige reserve schrijft Didion over deze afspraken, nog intiemer dan ze in ander autobiografisch werk al deed. Misschien is het omdat deze teksten niet per se bedoeld waren voor publicatie. In haar verslagen spreekt ze een jij aan. Met die jij doelde ze op haar man, John Dunne. Alsof hij degene is met wie ze spreekt.
Als zo’n lade eenmaal open is, werpen zich nieuwe vragen op. Enerzijds omdat je de persoon die er niet meer is van een andere kant hebt leren kennen. Je wil reageren, verder luisteren, nog meer te weten te komen. Anderzijds komt ook de vraag op of de lade eigenlijk wel geopend had moeten worden. Of je het papier wel had moeten oppakken, de inhoud had mogen lezen. Of het wel voor jou bedoeld was. Met die vragen in mijn achterhoofd las ik Notities voor John. Een verslag alsof je stiekem een huis bent binnengeslopen en achter de bank verstopt zit om mee te kunnen luisteren. Eigenlijk mag het niet. Maar het is zo veel waard om iemand te horen spreken waarvan je dacht dat je er nooit meer naar zou kunnen luisteren.
_____
Notities voor John is geschreven door Joan Didion
Vertaald door Koos Mebius
Verschenen bij de Arbeiderspers
Jane Stuhlmacher is boekverkoper bij Linnaeus Boekhandel, Middenweg 20
