Home BoekvandeWeek Boek van de Week | ‘Stella Maris’ van Cormac McCarthy

Boek van de Week | ‘Stella Maris’ van Cormac McCarthy

0

Boek van Week 52

“Dag. Ik ben dr. Cohen”.
“Jij bent niet de dr. Cohen die ik verwachtte.”
“Excuses daarvoor. Dat zal dr. Robert Cohen geweest zijn”.
“Ja. Blijkbaar is er geen gebrek aan dokters Cohen.”
“Waarschijnlijk niet. Hoe gaat het met je? Alles in orde?”
“Of ik in orde ben?”
“Ja”.
“Nou, ik zit in het gekkenhuis”.

Dit is geen terugblik op het werk van Maarten Biesheuvel, de man die mij lang geleden als eerste verleidde tot het lezen van literatuur. Met zijn ironie, ontwapenende zelfspot, Eva en Sunny Home.
Hoewel Biesheuvel direct bij mij omhoog borrelde, maken we hier kennis met heel iemand anders.

Alicia Western is haar naam, een wiskundige met paranoïde schizofrenie. Het citaat vormt de aftrap van in totaal zeven therapiesessies in een, zoals ons wordt verteld, niet-confessionele instelling en hospitium voor medisch-psychiatrische zorg te Black River Falls, Wisconsin, ‘Stella Maris’ genaamd.

Stella Maris is de laatste roman van de bijna 90-jarige Cormac McCarthy. McCarthy is een Amerikaans auteur en in 2007 winnaar van de Pulitzerprijs voor Literatuur. ‘Blood Meredian or the Evening Redness in the West’ uit 1985 wordt tot zijn belangrijkste werken gerekend. Een recenter werk zoals ‘No Country for Old Men’ zal mogelijk door meer lezers worden herkend van de Oscar winnende verfilming uit 2008. Als revisionistische western bepaald geen zachtzinnig verhaal.

Op nieuwe pennenvruchten werd niet meer gerekend, maar dit jaar voegde McCarthy onverwacht een heus tweeluik aan zijn bijzondere oeuvre toe. ‘The Passenger’ is het eerst deel en ‘Stella Maris’ het slotstuk van het tweeluik, maar beide romans kunnen los van elkaar worden gelezen.

We schrijven het jaar 1972 als Alicia Western zich vrijwillig heeft laten opnemen in Stella Maris.
In zeven sessies dialoog leren we Alicia kennen als hoogbegaafde vrouw uit een hoogbegaafd milieu.
Dochter van een briljant natuurkundige die actief heeft bijgedragen aan de ontwikkeling van de atoombom in ‘The Manhattan Project’ en broer Bobby – ook natuurkundige – met een voorliefde voor snelle auto’s. Alicia zelf is wiskundige, een wonderkind, die reeds op haar zestiende afstudeert aan de universiteit.

Daar knelt het ook direct bij Alicia. Vol van ironie en behept met vrolijk makende cynische humor leren we haar middels puntige dialogen met haar psychiater kennen als een kwetsbare, hyperintelligente jonge vrouw. Haar intelligentie zit haar danig in de weg. Alicia wordt geplaagd door demonen (‘het Kind’), is tijdens de sessies in diepe rouw gedompeld over haar, na een fataal ongeluk, in coma geraakte broer Bobby en onderzoekt tegelijkertijd haar eigen bestaan. Leven en dood, verlangen, onmogelijke liefde, ernstige suïcidale gedachten (op wat voor wijze kun je zoal…).
Alicia kijkt het monster recht in de bek. Psychiater Cohen moet alle zeilen bij zetten om de meanderende gedachten van zijn client bij te benen. Dat laatste gold ook voor mij.

In deze pittige, gelaagde roman leidt McCarthy ons langs vele natuurkundigen, wiskundigen en filosofen die allemaal een kleine of grotere plek hebben weten te veroveren in het hoofd van Alicia. Het nodigt uit om je te verdiepen in een wereld die voor velen, denk ik, minder bekend is.

Alicia’s grote inspirator, wiskundige Grothendieck, wie was dat? Wie zijn Hilbert, Poincarré en Cantor en wat hebben zij voor invloed gehad op de ontwikkeling van de gedachten in Alicia’s hoofd?
Waarom hebben uitgerekend wiskundigen een vaak diepgevoelde relatie met muziek?

Stella Maris is een uitdagende, soms verdrietige roman waar de hulpeloosheid je tegemoet komt.
Ik voelde mij als een vlieg op de muur, meekijkend over de schouder van dr. Cohen.
Na de vele intellectueel uitdagende dialogen, sloeg ik het boek dicht. Minutenlang aanschouwde ik in stilte de regen op mijn keukenraam.

_____

Stella Maris is geschreven door Cormac McCarthy
vertaald door Arjaan en Thijs van Nimwegen
verschenen bij de Arbeiderspers
Petra Hoogenboom is boekenadviseur bij IJburg Boeken, IJburglaan 561