Boek week 12
Nu de shortlist van de Libris Literatuurprijs bekend is (voor de genomineerden komt straks voldoende aandacht!), kijk ik nog eens met een schuin oog naar de Longlist stapel. Ongeveer de helft daarvan had ik gelezen. Red ik het nog om dit jaar de ongelezen longlisttitels op te pakken die níet op de shortlist zijn terecht gekomen? Dat denk ik niet, dus keuzes maken, daar draait het om.
Mijn vingers lopen nog eens langs alle titels. Aangespoord door een jonge collega kies ik van de stapel de Bronzen Uil winnaar ‘Tussen morgenzee en avondland’ van Ramy El-Dardiry. Ik pak het boek op en de sterrenhemel op de cover (van vuurvliegjes?) verleidt mij eenvoudig.
De Bronzen Uil is de prijs voor het beste literaire debuut van het jaar.
Het is het wervelende verhaal van de ambitieuze consultant Amir, zoon van een Nederlandse moeder en een Egyptische vader. Vanaf de flanken van de Amsterdamse Zuidas word je in El-Dardiry’s roman deelgenoot gemaakt van het leven van de jonge en getalenteerde Amir, opgegroeid in een mengelmoes van culturen.
De gedachtenreis en avonturen van Amir brengen je naar Alexandrië in Egypte, Amsterdam, De Jansberg in Noord-Limburg, drie bepalende plekken – zo blijkt – voor de ontwikkeling van Amir en de zoektocht naar zijn eigen identiteit, de familiegeschiedenis van Amir.
Een onverwacht telefoontje van oom Fuad uit Alexandrië, zet de roman vanaf de eerste pagina in vuur en vlam. Amir’s vader is een week geleden overleden, hij is – naar goed islamitisch gebruik – al ter aarde besteld. Deze achteloze informatie doet Amir al snel diep in herinneringen wegzinken.
Waarom belt oom Fuad nu pas? Wat was er mis met zijn vader, de gevoelige Alexandrijn?
Met zijn mobiel in de hand, uitkijkend over de glazen torens van de Zuidas, gaat Amir terug naar de dag dat zijn vader Amir’s ouderlijk huis in Noord-Limburg verliet. Wie was hij eigenlijk, wat dreef hem? Hoe in vredesnaam komt een man uit Alexandrië terecht in een Noord-Limburg dorp?
In een intieme stijl schetst El-Dardiry hoe een leven kan lopen, met al zijn onvoorziene wendingen.
De ‘coming of age’ van een jongeman – Nessim, de vader van Amir – die een prikkelende en spannende jeugdliefde beleeft in het bruisende Alexandrië. Waarom besluit Nessim om de stad aan de Middellandse Zee uiteindelijk de rug toe te keren?
Het moeiteloos wisselen tussen Nessim’s vormende jaren in Alexandrië en het latere leven van zoon Amir, zijn partner Guusje en moeder Marije in Nederland, is knap. Het uitdiepen van de karakterstructuren van vader en zoon verloopt langs een aangenaam vloeiende lijn. Soms bladerde ik kort terug om mij ervan te vergewissen dat ik wel de juiste vertolker voor ogen had. Zo groeiden vader en zoon in mijn hoofd ongemerkt steeds dichter naar elkaar toe.
Daarnaast geeft de auteur een belangrijke rol aan “het gronden”. Alexandrië en De Jansberg nemen deze prominente rol op zich. Als op zichzelf staande karakters nemen zij de vloer en beschouwen hun eigen leven. Wie was ik? Besta ik nog? Wie ben ik nu? Wat en wie breng ik voort? Een fascinerende keuze om verschillen van beleving, overeenkomsten in culturen, met elkaar te verbinden.
Dit prachtige en inspirerende literaire werk schetst een mozaïek aan gevoelens en lagen die passen bij het leven zoals Amir en velen anderen dat leven. Tussen de culturen. Zonder grote verwijten, beschouwend, soms pijnlijk, meestal liefdevol, noodzakelijk om te onderzoeken, verlicht.
Ik had ook El-Dardiry op 11 maart jl. het moment gegund van een deurbel die ongenadig klingelt.
Ramy El-Dardiry (1985) is onderzoeker en schrijver. Hij promoveerde in de natuurkunde en werkt bij de Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid. Zijn korte verhalen verschenen onder meer in De Gids en het NRC.
_____
Tussen morgenzee en avondland is geschreven door Ramy El-Dardiry
Verschenen bij uitgeverij Querido
Petra Hoogenboom is boekenadviseur bij IJburg Boeken, IJburglaan 561
