Sinds half december de tweede lockdown inging zijn de boekhandels gesloten. Ze zijn niet essentieel genoeg, volgens de overheid. Dat boekhandels het moeilijk hebben, getuige ook de campagne die op 14 januari van start ging. Hoe vergaat het drie boekhandels in Oost?
Anne-Mariken Raukema | Foto’s Will de Jong
Nee, langsgaan is geen optie. De deuren van Java Bookshop, Boekhandel Van Pampus en Linnaeus Boekhandel zijn gesloten, maar binnen is het een drukte van belang. Dat lijkt tegenstrijdig, maar schijnt bedriegt. De medewerkers van alle drie de boekhandels zijn hard aan het werk om de bestellingen te verwerken. Pakjes maken, factuur erbij, wegbrengen. Soms wordt een koerier besteld, maar de kosten hiervan komen voor rekening van de boekhandel.
‘Het is heel erg druk’
Sharon Perlee van Java Bookshop: ‘De telefoon gaat erg veel en de mailbox zit elke dag vol. De bestellingen variëren van een tot vijf boeken per keer. Sinds het begin van de tweede lockdown is het hectisch.’ Carel van Pampus van de gelijknamige boekhandel aan de KNSM-laan bevestigt dit. ‘Het is heel erg druk. Via verschillende kanalen komen de leveringsverzoeken binnen, ook via sms en whatsapp. Vier op de vijf bestellingen wordt opgehaald, de rest bezorgen de medewerkers aan huis. We zijn bezig met een webshop. Dan kunnen mensen meteen aangeven of ze een gebonden editie willen of een paperback, een factuur of met een tikkie betalen. Daar moeten we nu achteraan bellen. Nee, het is niet drukker dan januari verleden jaar. We zetten minder om, lijden verlies, maar verwelkomen ook nieuwe klanten. Zeker een op de vier is nieuw. Dat is fijn om te merken.’ Anja Duitsmann, eigenaar van Linnaeus Boekhandel meldt dat niet alleen de medewerkers bestellingen rondbrengen, maar dat ook een ploeg klanten boeken aan huis bezorgt. Hartverwarmend, noemt ze dat.
Overal liep de verkoop terug
De drie boekhandelaren kampen met teruggelopen omzet. De decembermaand met feestdagen en eindejaarscadeaus is doorgaans goed voor een deel van de jaaromzet, maar overal liep de verkoop terug. Voor een aantal brancheorganisaties in het boekenvak was dit aanleiding om een campagne te starten die de onlineverkoop bij de lokale boekhandel moest stimuleren. Via radiospotjes, krantenadvertenties en social media werden mensen opgeroepen om hun boeken te bestellen bij de boekhandel om de hoek. En niet meer de o zo gemakkelijke weg via bol.com of amazone te bewandelen. Het werkt, maar niet in de mate waarin de CPNB het doet voorkomen. In het Parool van 21 januari spreekt een medewerker over ‘verdubbeling of zelfs verdrievoudiging van de omzet’, maar die wordt in Oost niet gehaald. Duitsmann: ‘De CPNB-actie helpt zeker. Wat de omzet betreft: de omzet in tijden van de lockdown is gestegen. Hij is niet te vergelijken met de omzet die je in ‘normale’ tijden draait.’
Dag- en weekbladen, alleen de Groene Amsterdammer
Bij Java Bookshop is de verkoop van kranten door de leverancier stopgezet. Perlee: ‘Klanten halen nu hun krantje bij Albert Heijn, die overigens ook kookboeken is gaan verkopen.’ Ze vreest dat de kanalen die voor het aanleveren van de internationale kranten zorgen, op den duur verstopt kunnen raken. Van Pampus geeft aan dat op de KNSM-laan geen kranten en tijdschriften meer worden geleverd. Een uitzondering geldt voor de Groene Amsterdammer, die komen via een ander kanaal binnen. Duitsmann geeft aan dat kranten veelal en passant worden meegenomen. Maar nu er geen klanten binnen mogen, droogt dit vanzelf op.
Solidariteit met ondernemers in de buurt
Linnaeus Boekhandel zegt goed contact te hebben met collega-ondernemers in de buurt, binnen en buiten coronatijden. Voor Java Bookshop is er nu geen tijd voor solidariteit met andere ondernemers, iedereen overleeft op z’n eigen manier. Perlee: ‘Er is eenvoudigweg geen tijd om andere winkeliers te spreken.’ Van Pampus geeft aan goed contact met de nabijgelegen wijnhandel te hebben, ook al zit er een wereld van verschil tussen de verkochte goederen. Maar waar Van Pampus vooral blij mee is, is de solidariteit van klanten. Institutionele klanten als scholen en bedrijven blijven doorgaans ook doorgaan met bestellen.
Bij Linnaeus zijn er wat bedrijven als klant bijgekomen. Volgens Anja Duitsmann mede door de CPNB-campagne. Perlee zag het aan de verkoop van prentenboeken die voor de Nationale Voorleesdagen werden besteld, dat scholen hun winkel nog altijd weten te vinden. Maar ook bedrijven in de buurt die boeken kochten voor de kerstpakketten en als eindejaars-, afscheid- of jubileumcadeau. Carel van Pampus herkent zich hierin. Hun voordeel is dan weer dat een paar ambtenaren klant zijn; op rekening van de gemeente werden nogal wat eindejaarsboeken besteld.
‘De bevolking wordt door deze maatregel nieuwsvoorziening onthouden’
Toekomst voor de boekhandel?
De boekverkopersbond (KbB) heeft berekend dat 500 van de 1.500 boekhandels in Nederland de coronacrisis niet zal overleven. Maar dat geldt niet voor Oost. Geen van drieën zegt de klap niet te zullen overleven. ‘Wij gaan door!’, aldus Carel van Pampus. ‘We zijn deze winkel begonnen op het dieptepunt van het boekenvak en werken al jaren anticyclisch, tegen de stroom in.’ Anja Duitsmann gelooft ook heilig in het voortbestaan van haar zaak aan de Middenweg: ‘We zullen het zeker volhouden dankzij onze geweldige klantenkring.’ Sharon Perlee klinkt weinig anders: ‘Wij gaan het wel redden; 2020 was een goed jaar, we houden gewoon vol.’
Carel van Pampus komt nog even terug op de boekhandel als essentiële of niet-essentiële winkel. ‘De bevolking wordt door deze maatregel nieuwsvoorziening onthouden. Mensen moeten hun krant nu bij Albert Heijn kopen of hun informatie online vergaren. Alleen in het weekeind zijn nog buitenlandse kranten beschikbaar. Ik vind dit heel wezenlijk, de overheid onthoudt mensen van nieuws!’
