Op oost-online zijn de eerste afleveringen verschenen van de vierdelige podcastserie van Tineke Kalk: Buurt in Aksie. ‘Een paar jaar geleden zat ik in de tram. Een jonge vrouw en een man stapten in. De vrouw deed me denken aan een meisje dat ik kende toen ik in een achterstandswijk jongerenwerk deed. Bij het Rietlandenpark hoorde ik haar tegen haar man zeggen dat ze hier wilde gaan wonen. Eigenlijk dacht ik bij het uitstappen: dat gaat je niet lukken. Ik moest erom lachen, maar tegelijkertijd is het diep treurig.’
Martien van Oorsouw
‘Ik wil niet zeggen dat de gedachte aan dat meisje van vroeger de aanleiding was voor deze podcast, maar woningnood en speculatie hebben wel altijd mijn interesse gehad. En ik hou van radio. Ik speelde al langer met het idee podcasts te maken, naast het schijven voor de IJopener. Toen Geluiden van Oost met een cursus podcastmaken begon, heb ik me aangemeld.’
Door corona en de lockdown verliep de cursus niet zoals gepland. ‘Ik had nog nooit een podcast gemaakt. Technisch ben ik niet zo goed, ik heb zelf veel moeten uitfiedelen. Ik had een idee in mijn hoofd, maar daar kwam ik niet ver mee.’
‘Ik wilde zowel de voorstanders als de tegenstanders van de stadsvernieuwing aan het woord laten.’
Marella Karpe van het Geheugen van Oost vroeg of ze geluidsfragmenten kon maken voor een tentoonstelling over de buurtacties in de Weesperzijdestrook en de Oosterparktbuurt. Fragmenten moet wel lukken, dacht Tineke, en vol goede moed ging ze aan de slag. ‘Ik wilde zowel de voorstanders als de tegenstanders van de stadsvernieuwing aan het woord laten.’
Ze zocht een aantal betrokkenen, interviewde ze en maakte een verslag. ‘Als ik een artikel schrijf, schets ik eerst de context. Dat deed ik hier ook. De enige reactie die ik te horen kreeg was dat het saai was. Én de vraag die me op de goede weg zette: waar zijn de bewoners?’
‘Het is bijna niet meer voor te stellen dat de stad er als een bouwval uitzag, dat er in elke straat wel een pand stond dat met balken ondersteund moest worden. Ik dacht dat het technische aspect mijn ondergang zou worden, maar dit was nog veel moeilijker. De belangrijkste vraag is eigenlijk: hoe zorg ik ervoor dat jongeren zich een voorstelling kunnen maken hoe Amsterdam er in de jaren 70 van de vorige eeuw uitzag. Bovendien, de mentaliteit was toen heel anders, besluiten werden door de stad over de hoofden van bewoners genomen.’
‘Ik ben blij dat ik toch nog voldoende bewoners en betrokkenen heb gevonden’
Ze liet mensen praten, zocht muziek op van die tijd, maakte de reportages sfeervoller. Bij het interviewen liep ze tegen andere problemen aan. Veel van de betrokkenen zijn oud geworden of overleden. Een van de mensen die ze interviewde schopte steeds tegen de tafel. Een ander had de tafel vol papieren liggen die steeds ritselden in de microfoon. ‘Ik ben blij dat ik toch nog voldoende bewoners en betrokkenen heb gevonden. En ik ben het materiaal gaan samenvatten met in mijn achterhoofd de vraag wat ik precies wilde vertellen. Uiteindelijk heb ik twaalf uur materiaal teruggebracht tot één uur, vier podcasts van een kwartier.’
Het maken van de podcast bevalt zo goed, dat ze met Leon Pacquay van Geluiden van Oost een vervolg gaat maken: Een koninkrijk voor een huis, over veertig jaar woningnood. Net als toen krijgen jongeren geen woning. En kraken is inmiddels verboden. En ook nu weer trekken gezinnen de stad uit want een huis huren of kopen is onbetaalbaar geworden.
Speculatie aan de Amstel, de eerste aflevering van Buurt in Aksie, gaat over de succesvolle bewonersactie in de Weesperzijdestrook tegen vastgoedhandelaar Caransa en het Philipspensioen die honderd woningen bewust hebben laten verkrotten. In aflevering 2, het verlanglijstje van Rietje Tapperwijn, komt buurtarchitect Jef Reintgens aan het woord. Voordat hij woningen gaat ontwerpen vraagt hij de toekomstige bewoners naar hun wensen en verlangens. Staat de door de gemeente zo bewierookte doorzonwoning op het verlanglijstje van Rietje Tapperwijn en de andere bewoners?
De derde aflevering, samen voor de buurt, laat zien hoe krakers, oude en nieuwe bewoners samen optrekken om de sloop en daarmee verpaupering van hun buurt tegen te houden. Ook de winkeliers hebben belang bij een leefbare buurt en doen mee met acties tegen de verkeerssituatie in de Wibautstraat.
De vierde aflevering probeert een antwoord te geven op de vraag wie de ware erfgenaam van Floor Wibaut is. Als de toenmalige wethouder besluit om een De Blaaskop, een complex in de Blassiusstraat, te slopen komt het tot een confrontatie tussen de kraakbeweging en de gemeente, die als een schok door de buurt en Amsterdam gaat.
De afleveringen van Buurt in aksie
1 Speculatie aan de Amstel
2 Het verlanglijstje van Els Tapperwijn
3 Samen voor de buurt
4 Wie is de ware erfgenaam van Wibaut?
