De verloederde laagbouw van de toen Rudolf Dieselbuurt geheten wijk heeft plaats gemaakt voor vier complexblokken van drie en vier hoog onder de naam De Eenhoorn. De nieuwbouw die Ymere heeft gerealiseerd is 100 procent sociale huur, maar ook in andere opzichten bijzonder en uniek.
Ellen Ros | Foto’s Ellen Ros en Eddy Ellert
Op de plaats van 124 zogeheten duplexwoningen zijn de afgelopen jaren 330 stadse woningen verrezen. De bouw is inmiddels afgerond. Ymere koos voor een compact wijkje met meer en kleinere sociale huurwoningen. Maar de vierkante meters die uit de woningen zijn gehaald komen terug in mooie, gemeenschappelijke ruimtes, in wasserettes voor de bewoners en mooie gemeenschappelijke binnentuinen. En daarachter zit een filosofie: elkaar meer ontmoeten, meer gezamenlijke activiteiten en noodzakelijke voorzieningen, zoals wasmachines delen, zodat er minder plek in de woning nodig is. Vanzelfsprekend zijn de woningen duurzaam en energie-neutraal: er zijn zonnepanelen en warmtepompen, de ruimtes zijn goed geïsoleerd.
‘Hier wonen eigenzinnige mensen’
Er moet een gemeenschap ontstaan waarin iedereen een aandeel kan hebben. Dat geldt voor alle groepen in deze buurt: gezinnen, jongeren, ouderen en ook meer kwetsbare bewoners, zoals verstandelijk beperkten. Enkele van hen woont, met begeleiding van Philadephia en HVO Querido, verspreid over deze blokken.
Indruk van de wijk
Op een zonnige novembermiddag heb ik afgesproken met Wouter van der Veldt, de wijkbeheerder van Ymere, en Gideon Calis, community builder van Philadelphia. Aan de rand staat een handjevol auto’s geparkeerd, ik zet daar ook mijn fiets. De binnenstraten zijn autoloos en gevuld met grote vakken met groen. Een paar ouderen laten hun hondje uit en maken een praatje. Ik wandel langs de woonblokken en heb een doorkijk naar binnentuinen die ook in de herfst nog heel decoratief zijn, ook al zijn de bloemen uitgebloeid.
Ik kijk in de gemeenschappelijke ruimten, op de begane grond, elk met een eigen sfeer. Elk blok heeft een eigen uitstraling, prachtig vormgegeven tegels sieren de ingang van blok 3, blok 7 heeft grote ramen met een kleurig knikkermotief. Ymere heeft niet alleen woningen gebouwd, maar ook het groen in de tuinen aangelegd en speciaal kunst laten ontwerpen. Als ik later met Wouter een van de binnentuinen inloop, waan ik me even in een prachtig, rustig resort in zuidelijker streken. Zelfs de wasruimten met grote, professionele machines, ogen gezellig. Ook al is er ‘compact’ gebouwd, de omgeving is ruim en verzorgd. Op het oog een heel aantrekkelijke buurt waarin flink is geïnvesteerd.
Bouwen aan een gemeenschap
De eerste bewoner kreeg twee jaar geleden zijn sleutel. Toen werden de eerste twee blokken opgeleverd. Ongeveer een jaar later volgden de twee andere blokken. Logisch dat de ontwikkeling van de gemeenschap, de ‘community’, nog op gang moet komen.
‘Elk blok heeft zijn eigen sfeer en ook een eigen ontwikkeling doorgemaakt’, vertelt Gideon. ’Een van de blokken heeft in het begin veel te lijden gehad van problemen met slecht sluitende deuren, met inbraken en verdwijnen van fietsen uit de gemeenschappelijke stalling. Dat heeft ook veel invloed gehad op de sfeer. De gezamenlijke app-groep functioneert daar niet meer. In een ander blok zijn veel muzikanten die maandelijks een jamsessie organiseren. Er zijn knutsel- en kaartclubjes. Het grootste blok lijkt wat anoniemer. Maar dat heeft gewoon tijd nodig.’
De bewoners van Philadelphia wonen verspreid, dat is een bewuste keuze. Deze bewoners hebben een licht verstandelijke beperking. Vanuit een woonproject zijn ze nu zelfstandig gaan wonen en hebben een eigen tweekamerwoning. De meeste zijn daar heel trots op en ‘je ziet ze groeien in deze nieuwe omgeving’ volgens Joost en Noor. Voor anderen is de overstap spannend en is het ook nog niet zeker of ze het gaan redden.
Drempeltje
Mijn gesprekspartners beamen dat de community nog moet groeien en dat dit een proces van lange adem is. Ze hebben het liefst dat aan de activiteiten door Philadelphia bewoners én door hun buren wordt deelgenomen. Maar daar zit toch nog een beetje onderscheid in. ‘Er is nog wel een drempeltje voor ‘gewone’ bewoners om daaraan mee te doen.’ Liefst ziet Gideon geen enkel onderscheid. Hij werkt voor iedereen.
De activiteiten zijn eigenlijk nog te veel gescheiden van elkaar, clubjes blijven nog een beetje in hun eigen kringetje, vinden ze allemaal. Het liefst zouden zij meer onderlinge verbindingen zien. Vergeet niet dat de Eenhoorn in Coronatijd is opgeleverd. Dat maakte het ontmoeten ingewikkelder, al zijn de gemeenschappelijke ruimten nooit afgesloten.
Er komt nog een invulling voor twee kleine pleintjes in het openbaar gebied. Eén daarvan wordt misschien wel een jeu-de-boulesbaan. Dat geeft meteen levendigheid en onderling contacten. Ook Wouter van Ymere merkt dat er nog meer mogelijkheden zijn.
Op het afgelopen voorjaars/zomerfeest tekende Frank Los in zijn ‘verken’-caravan de dromen van de bewoners. Ik zie zijn tekeningen hangen in de lobby: allerlei wensen, zoals lekker dansen, fonteinen, blote voeten- pad, kickboksen, samen wandelen, een moestuin, samen yoga, lekker dansen. Er zijn dus nog voldoende ideeën. Inmiddels is er een erkende bewonerscommissie met zeven leden die oproept om mee te werken aan veilig, schoon, sociaal en duurzaam samenwonen.
Bewoners spreken zich uit
Er loopt een jongen met een mand met wasgoed uit de wasserette, buiten lopen bewoners langs die duidelijk een goed contact hebben met de mensen die hier werken. ‘Hier wonen eigenzinnige mensen, die overal een mening over hebben,’ vertelt Wouter. Om de hoek, op nummer 17 woont Floris. Als ik aanbel, verwelkomt hij me en maakt even tijd voor een praatje. Floris woont hier driekwart jaar en heeft bewust gekozen voor een buurt om actief in te zijn. Hij heeft een woning met een twee verdiepingen. Ik krijg het laatste nummer van De Eenhoorn, het blad voor en door bewoners – hij is een van de redacteuren – met foto’s en veel verhalen van bewoners. Floris is positief, en zet zich daarom ook in.
De mensen die hij hier heeft leren kennen zijn vooral blij hier te wonen, maar hij weet dat er ook kritische geluiden zijn. Zo zou de George Westinghousestraat eigenlijk autoluw moeten zijn volgens het buurtplan, maar de gemeente stelt dat maar uit en de straat kan behoorlijk druk zijn. De aanwonende bewoners ervaren daar wel overlast van. Over de veiligheid in de wijk, met name de fietsendiefstallen, was de avond er voor nog gesproken met gemeente en Ymere.
De eventuele komst van een Erotisch Centrum maakt de tongen los. Een bewoner die teveel overlast ervaarde, onder andere van de gemeenschappelijke ruimte is inmiddels verhuisd en doet zijn verhaal in het buurtblad, zeker niet alleen negatief.
En verder…
Ik fiets naar huis en denk na over het ‘samen’wonen in mijn eigen (Oosterpark)buurt. De Eenhoorn is prachtig, maar ik hoef niet weg uit mijn buurt. Wel zie ik graag de spirit die in de Eenhoorn is ontstaan liefst op heel veel plekken terugkomen. Een mooie opdracht, ook voor mezelf, om mee te helpen aan een zorgzame community.
