Het was een barre tocht voor twee jochies uit de zeehelden buurt van Amsterdam, dwars door de stad naar het IJsselmeer. Gewapend met ‘overlevingstassen’ reden we op gammele fietsen in de late herfst tegen de koude oosten wind in naar het onbekende avontuur. In voorjaar en zomer hadden we daar geen tijd voor.
De westkant van de stad had zo’n rijke natuur dat je die onmogelijk verlaten kon. Dagelijks struinden wij er rond en iedere ontdekking gaf ons een niet uit te leggen gelukzalig gevoel.
We hadden nog geen enkel overzicht van de wilde natuur van Amsterdam en gingen er vanuit dat west de rijkste natuur bezat. Als de kieviten zuidwaarts trokken kregen we pas tijd voor ontdekkingstochten. Omstreeks 1955, toen we tien jaar oud waren, ontdekten we voor het eerst de Diemerzeedijk. Samen met mijn vriend Fred, de voormalige Artis fotograaf, fietsten wij ons klem tegen het Amsterdam-Rijnkanaal. Vanzelf sprekend ontdekten wij het pontje aan de Oud-Diemerlaan, dat over een rails op de kanaalbodem liep. Naar de overkant moesten we, dat wisten we intuïtief. Daar moest wat te beleven zijn.
Het pontje zette ons aan wal op de Buitenkerkerweg en boven op de dijk gekomen zagen we de Diemer Buitendijkse polder tot aan de horizon. Zoveel ruimte hadden we nog nergens in Amsterdam gezien. Het gebied lag er rommelig bij. Op veel plaatsen in het boomloze gebied lag bagger en er liepen indrukwekkende hoogspanningsleidingen overheen. Jongentjes van tien jaar doen veel dingen op hun gevoel. Naar de kustlijn wilden we dat was meteen duidelijk. We hadden een grote terrein kennis opgedaan in bagger depots en op drijfzand terreinen in het westen. Deze ervaring hadden we in het verraderlijke buitendijkse terrein hard nodig. Langs begroeide slootkantjes bereikten we een van de fraaie strandjes aan de kustlijn. Er vlogen onbekende vogels weg maar de grootste sensatie waren de dode vogels die onder de hoogspanningsdraden lagen. Vogelsoorten die je alleen van grote afstand kon zien had je nu in je handen. Onbekende eenden, steltlopers en zwanen.
Na die eerste ontdekking kwamen we er jaarlijks terug om onze collectie aan te vullen. We knipten van alle nog niet bedorven vogels de vleugels af die we zonder verder te prepareren thuis tegen de muur spijkerden. Het duurde meestal niet lang of de maden kropen over het behang. Met een oude toneelkijker, die slechts 3x vergrote, kropen we tegen de dijk op om de daarachter dobberende vogels te bekijken. Thuis was “Zien is kennen” ons eerste vogeldeterminatie boek. Zien was voor ons nog lang geen kennen want vooral de steltlopers in winterkleed bezorgde ons onoplosbare problemen. “Wat vliegt daar”, ons tweede vogelboek, moest de oplossing bieden. Er vloog van alles maar ook nu konden we niet alles op naam brengen.We genoten er niet minder door. Alles was nog even bijzonder voor ons.
Een Diemerzeedijkdag had een vast verloop. Naarmate de dag vorderde besloop ons de grote vijand, kou, die je tot op het bot voelde. Fred kreeg witte vingers en de “overlevingstassen” werden geopend. De inhoud bestond uit: een mesje, pleisters, touw en lucifers. Op een luw plekje maakten we snel een vuurtje en bleven vervolgens altijd te lang met onze rozige koppies naar de vlammen staren. Als we de donker wordende stad in fietsten op het moment de een stroom haastige mannen zich van het werk naar huis spoedde snapten we niet hoe ze hun dag zinvol besteed konden hebben terwijl er zoveel te beleven viel aan de Diemerzeedijk. Dat gevoel van onbegrip zouden we nooit meer kwijt raken.
¶
Martin Melchers (1944) studeerde biologie maar wilde als natuurliefhebber, in eerste instantie niet als bioloog werken, omdat hij niet beroep en hobby wilde combineren. Hij werkte een aantal jaren als fysiotherapeut. Zijn activiteiten voor de natuur in waren voor de gemeente Amsterdam aanleiding hem als eerste stadsecoloog van de stad te benoemen. Na zijn pensionering zette hij zijn ecologie-activiteiten voort.
Hij heeft vele boeken geschreven en een film gemaakt over natuur in en rond de stad waaronder
Haring in het IJ (de verborgen dierenwereld van Amsterdam),
Sijsjes en drijfsijsjes (redactie),
Paardenbijters en mensentreiters: de veelpoters van Amsterdam
Van Eiburg tot IJburg: hoe een zandplaat tot leven kwam
Diemerzeedijk, zand erover
De documentaire film Haring in het IJ die hij maakte met Merel Westrik
