Home Lezen en schrijven De stoute Surinamer en de andere Xaviera

De stoute Surinamer en de andere Xaviera

0

Breakdancer, dansleraar, publicist en schrijver Henk Bakboord (60) woont al jaren in Oost. Vorig jaar voltooide hij zijn roman Billenkoek, avonturen van een stoute Surinamer die in de Boekenweek verscheen. Xaviera Hollander (78) werd vijftig jaar geleden wereldberoemd met haar autobiografie De Happy Hooker. Ze beschouwt Kind Af, dat qua onderwerp sterk afwijkt van haar andere oeuvre, als haar beste boek. Onlangs hadden de twee schrijvers een ontmoeting om elkaar hun werk te overhandigen.

Lewis Daniels

‘Het is altijd mijn streven geweest voor mijn zestigste een roman te schrijven’, glimlacht Henk, ‘en dat is net voordat ik zo oud werd gelukt. Journalist en schrijver Arthur van Amerongen was enthousiast over het manuscript en ging ermee naar Otto Wollring van EzoWolf Books. Die heeft het gepubliceerd.’ Voor zijn boek reisde Henk terug naar de avant-gardistische undergroundscene in de jaren 90. Tijdens het schrijven beleefde hij die tijd vol seks, drugs en rock ’n roll opnieuw. ‘Ik moest me zo voelen als toen om erover te kunnen schrijven.’  Billenkoek, avonturen van een stoute Surinamer is een niet alledaags verhaal dat door de vlotte en directe stijl toch heel toegankelijk is. Het verhaal volgt een jonge Joods-Surinaamse jongen die op  de lagere school een katholieke opvoeding kreeg. Deze schoolkeuze omdat Henk toen in het katholieke deel van De Pijp woonde, dat ook wel Papendorp werd genoemd.

Ook Xaviera ging terug in de tijd. Kind Af – een ode aan haar ouders – vertelt op indringende wijze over de schrijnende eerste jaren van haar leven. Samen met haar moeder zit ze in een jappenkamp niet ver van haar geboortestad Soerabaja. De Japanners houden vader Mick, een gerespecteerde Joodse huisarts, elders vast. ‘Het is wrang dat in een jappenkamp zitten ons leven heeft gered. Anders was de kans groot dat de nazi’s ons hadden omgebracht.’ Rode draad in Kind Af is Xaviera’s sterke band met haar ouders, vooral die met moeder en voormalig mannequin Germaine. ‘Kind Af staat heel dicht bij me. Ik moest door een tranendal om het te kunnen schrijven. Het hielp me ook het verlies van mijn moeder te verwerken en de gebeurtenissen in mijn leven een plek te geven.’

Voor Henk en Xaviera zijn hun Joodse achtergronden een belangrijk deel van hun identiteit. Als Henks moeder in 2006 ziek wordt, verdiept hij zich op haar verzoek in hun familiegeschiedenis. Hij is sjoelbezoeker en probeert sjabbat te houden. ‘Als het kan, vier ik ook de Hoge Feestdagen en herdenk ik op treurdagen.’ Xaviera gaat niet naar de synagoge en is zonder het geloof opgevoed.

Tot 1966 woont Henk in zijn geboortestad Paramaribo. Daarna groeit hij op in Nederland. Op het Amsterdams Lyceum verbreedt hij zijn horizon. ‘Veel klasgenoten hadden bijzondere ouders en gingen op vakantie naar mondaine plekken aan de Middellandse Zee. Dat wilde ik ook. We luisterden naar punk, The Stones en David Bowie, waardoor een wereld voor mij open ging.’ Het verlies van zijn vader op jonge leeftijd slaat een gat waar hij niet goed mee om weet te gaan. Een tijd lang hangt hij rond met verkeerde vrienden. Door een filmtip van zijn broer komt Henk weer op het juiste pad. ‘Wild Style gaat over jongeren waarin ik mij herkende. Zij lieten zich met breakdance op een positieve manier gelden.’ Henk blijkt een zeer getalenteerd breakdancer. Samen met Alex van Oostrom, Dillon Lewis en Werner Themen vormt hij Alex & The City Crew, een van de eerste hiphopacts in Nederland die doorbreekt bij de TV show van Ivo Niehe. De single Say What, Say Who uit 1984 doet het goed. Het viertal brengt twee albums uit.

Xaviera komt vlak na de Tweede Wereldoorlog met haar ouders naar Amsterdam, waar teruggekeerde Joodse gezinnen kil worden ontvangen. Aanvankelijk heeft het gezin het niet breed. Haar vader is zijn huisartspraktijk kwijt en moet opnieuw beginnen. Kind Af  illustreert Xaviera’s onbezorgde jeugd. Germaine staat charmeur Mick bij waar ze kan en vergeeft hem steeds zijn buitenechtelijke uitstapjes. Voor haar dochter is ze een strenge, maar liefdevolle moeder. Herinneringen aan de verschrikkingen in het jappenkamp worden diep weggestopt. ‘Pas veel later besefte ik wat voor impact die tijd op onze levens heeft gehad. Door het opgelopen trauma in het jappenkamp was ik heel bang om in het donker te slapen. Het licht uitdoen was een uitstekende manier om me wakker te maken.’

Breakdance brengt Henk overal in Europa. ‘Dat rondreizen was een geweldige tijd. Ik heb gouden herinneringen aan de optredens in België, Duitsland, Frankrijk en Italië.’ Xaviera steekt na haar opleiding aan het Barlaeus Gymnasium en te zijn uitgeroepen tot beste secretaresse van Nederland  – waardoor ze de bijnaam ‘Miss Tik’ krijgt – ook de grens over. Mick had voor zijn huwelijk met Germaine al een dochter die in Zuid-Afrika woont en Xaviera gaat naar haar toe. ‘De timing was niet optimaal, want het was net bekend dat mijn vader doodziek was. Daar heb ik me lang schuldig over gevoeld. Op een of andere manier hield ik het niet uit in Amsterdam en moest ik weg. Ik had zoveel energie dat ik rusteloos was.’

Na  verloop van tijd verveelt Xaviera zich in het ten tijde van apartheid stijve, oerconservatieve Zuid-Afrika. Ze reist een man die haar gouden bergen belooft na naar New-York, waar de relatie strandt. Haar loopbaan is succesvol, in de liefde slaagt ze niet. Het roer gaat om. Xaviera geniet met volle teugen van het vrijgezellenbestaan en maakt een opmerkelijke carrièreswitch: ze wordt callgirl en madam. Het boek dat ze over die periode schrijft, is de bestseller De Happy Hooker. In de VS heeft ze weinig gelegenheid van haar succes te genieten, ze moet het land uit en mag later ook niet in Canada blijven. Kind Af  beschrijft op meeslepende wijze hoe Xaviera in deze moeilijke tijd ook haar baby verliest, niet meer zwanger kan raken en onvoorwaardelijke steun van haar moeder krijgt. Na het overlijden van Mick wordt de band tussen moeder en dochter nog hechter, Kind Af volgt hun intensieve contact tot het overlijden van Germaine in 1999. Steeds onderzoekt Xaviera hun relatie. Achteraf vermoedt ze verliefd op haar moeder te zijn geweest.

Henk stort zich rond zijn dertigste in het Amsterdamse uitgaansleven, vindt daar geborgenheid. Wasteland Party’s zijn de hoofdattracties. Hij is er aangenaam van in de war dat de leer-, lak-, rubber- en sm-scene overeenkomsten heeft met de broeders van de lagere school, waar ook troost na pijn was. Met billenkoek bestrafte kinderen kregen daarna een kus op het voorhoofd.  Een ‘spel’ eindigt met knuffels. Het succes van breakdance is al lang verleden tijd. Om rond te komen is Henk behalve danser ook dertien jaar lang trambestuurder. Tegenwoordig werkt hij als zelfstandig professional in de culturele sector.

Als Xaviera terugkeert in Nederland, vestigt ze zich in Amstelveen. Daar is het leven haar te rustig en ze verhuist naar Oud-Zuid. Ze pakt haar schrijven weer op, verzorgt vijfendertig jaar lang een adviesrubriek in Penthouse en houdt zich bezig met haar grote passie theater. Zowel thuis als op locatie verzorgt ze theaterdiners. Jarenlang woont ze deels in Zuid-Spanje, waar ze ook theatervoorstellingen organiseert. Sinds 2016 is ze permanent in Nederland. Grootste geschenk dat Kind Af haar bracht, is haar echtgenoot Philip met wie ze al lang erg gelukkig is en een Bed en Breakfast runt. ‘Philip herkende veel in Kind Af en wilde daar met me over praten. Ik nodigde hem uit op een feest bij me thuis, maar had het toen veel te druk om met hem te praten. Uiteindelijk gebeurde dat toch.’

Nu de lockdown en coronamaatregelen zijn opgeheven, geeft Henk weer danslessen op scholen en in centra waar kinderen noodopvang krijgen. Samen met zijn dochter, die ook in Oost woont, laat hij dansen op Facebook en TikTok zien. Daarnaast schrijft hij artikelen voor HP/De Tijd. Opgegroeid met een ‘PvdA-traditie’ mengt hij zich met zeer eigen standpunten in debatten over racisme. In zijn columns gebruikt hij bewust het woord blank omdat hij ‘wit’ een naar woord vindt. ‘Het is rigide te denken dat alleen blanken racistisch zijn. Racisme is een kwaadaardig iets waar iedereen slachtoffer van kan zijn, maar dat ook in iedereen schuilt.’ Hij houdt niet van slachtoffergedrag en betutteling en beschouwt zichzelf als een non-conformist, wat goed aansluit op zijn levensmotto. ‘Ik pas overal tussen, maar hoor nergens bij.’

Xaviera blikt soms terug op haar leven. ‘Ik ben tevreden, trots en heb een goed gevoel over mijn wilde verleden.’ Tegenwoordig brengt ze de meeste tijd thuis door. ‘Sinds ik vier jaar geleden mijn voet brak, ben ik helaas niet meer zo mobiel. Gelukkig kan ik nog wel schrijven. Onlangs heb ik de laatste hand aan twee nieuwe boeken gelegd en ik ben nog vol plannen.’

Check