Home Overzicht Dwalen door het Amsterdam van Gerrit Lamberts

Dwalen door het Amsterdam van Gerrit Lamberts

0
Plantage Middenlaan bij de Hortus | Stadsarchief Amsterdam.

De vermoedelijk bekendste onbekende stadstekenaar Gerrit Lamberts (1776-1850) maakte in de 19e eeuw honderden stadstekeningen. Zijn werk staat in vrijwel elk (school)boek over de geschiedenis van Amsterdam. Onterecht werd hij afgeschilderd als een goedbedoelende amateur.

Technisch is zijn werk niet altijd feilloos, de lichtval, kleur en compositie zijn perfect. Zijn tekeningen zijn sfeervolle verhalen die het nieuws als kleine, tijdloze reportages in beeld brachten. Het Amsterdam van Lamberts is nog steeds herkenbaar.

Als kind tekent en kliedert Lamberts graag in boeken en kranten. Het zet nog geen zoden aan de dijk. Hij begint zijn loopbaan als papierverkoper en neemt door het overlijden van zijn ouders al op zestienjarige leeftijd de boekhandel van zijn vader over. Zeven jaar later werkt hij als klerk in het stadhuis op de Dam. Hij trouwt in 1805 en gaat tijdens zijn huwelijk weer tekenen.

De Oeterwalerweg, nu Middenweg | Stadsarchief Amsterdam.

Lamberts is 33 als zijn vrouw overlijdt. Ze waren vier jaar getrouwd en verloren een zoon. Zijn werk in de eerste periode als weduwnaar omschrijft hij als sfeerloos en onverschillig. Hij volgt kunstonderwijs bij het Tekendepartement van Felix Meritis, krijgt daar weer interesse en gevoel voor kunst en maakt vanaf 1810 topografische tekeningen. Hiermee volgt Lamberts een traditie die floreert in de 18e eeuw.

In de volgende decennia is hij het meest actief. Hij verkent de stad en buitengebieden tijdens wandelingen, houdt van verscholen plekken, stegen en het gewone leven in de 19e eeuw. Zijn tekeningen zijn vol details, zoals aanplakbiljetten op gebouwen, zwemmers in de Plantage Muidergracht, of een paard en wagen dat bij de Ringvaart in Watergraafsmeer een brug oversteekt. Kleine, alledaagse dingen worden groot in zijn werk.

Schagerlaan, zijstraat van de Ringdijk | Stadsarchief Amsterdam.

Vanaf 1824 is Lamberts eerste opzichter van museum Het Trippenhuis, waar hij van 1844 tot zijn overlijden woont. De laatste jaren van zijn leven is hij hulpbehoevend. De gedetailleerde tekeningen die hij van het interieur maakt zijn van groot kunsthistorisch belang en nog steeds te zien in het Rijksmuseum, dat uit Het Trippenhuis voortkwam.

Lamberts stadsgezichten registreren een weinig bekende periode in de geschiedenis van Amsterdam. In 1776, zijn geboortejaar, is de stad nog een belangrijke, levendige handelsmetropool. Door de crisis na de Franse Tijd raakt Amsterdam in verval. Lamberts tekent het in 1822 door te zware belasting ingestorte Oost-Indisch Zeemagazijn op Oostenburg en het afbranden van de Lutherse Kerk. Sombere gebeurtenissen die desondanks afleiding geven aan de dagelijkse zorgen. Als Lamberts in 1850 overlijdt, is er nog weinig leven in de Zuiderzeehaven.

Ruim een eeuw later is de eerste overzichtstentoonstelling van zijn werk in het Rijksmuseum. Anno 2022 houdt het Stadsarchief Amsterdam, Vijzelstraat 32 een tweede ronde die tot en met 31 juli loopt.

Check www.amsterdam.nl