Steeds minder mensen gaan stemmen. Ze zijn ‘uitgecheckt’, zitten in hun eigen bubbel en zijn amper meer te betrekken bij de maatschappij. Aan het eind van het gesprek zegt Eduard van Regteren Altena, ombudsman van de PvdA Oost, dat hij voorstander is van de methode die David van Reybrouck bepleit: loting gebruiken om de representatieve democratie nieuw leven in te blazen.
Martien van Oorsouw
Aanleiding voor het gesprek is zijn deelname aan de werkgroep lokale democratie van de Staat van de Indische Buurt. ‘Als we niets doen, valt de samenleving uit elkaar. Er zijn mensen die niets met de overheid hebben,’ aldus Eduard. ‘Allereerst: het is heerlijk wonen in Oost, dat is mijn uitgangspunt. Ambtenaren werken hard, tonen veel initiatieven. Als mensen geen vertrouwen hebben in de mensen die hun belangen behartigen, heeft de politiek een probleem. Een rustig gesprek voeren met mensen die ontevreden zijn kan dan helpen. Dat zou de politiek beter moeten doen.’
Vanaf de oprichting van het ombudsteam, elf jaar geleden, is hij ombudsman van de PvdA Oost. ‘Een ombudsteam was vroeger iets van de SP, eigenlijk zou elke partij dat moeten doen. Het is een klein team. Er zijn veel loketten waar men terecht kan, maar soms is het moeilijk de goede weg te vinden. Andere afdelingen tuigden hun ombudsteam op, ik wilde het klein houden. Je moet wel mensen kunnen helpen. Je kunt ze aan de hand nemen en doorverwijzen.’
Twee keer per maand spreekuur
Twee keer per maand houdt hij spreekuur. Bijkomend voordeel van het spreekuur: ‘Als we een trend zien, kunnen we een partijgenoot in de Tweede Kamer bellen die het politiek op de kaart kon zetten.’ Na klachten over 14020 is Eduard van plan zijn licht op te steken over de werkwijze.
Toenemende eenzaamheid en een groeiend aantal mensen met psychische problemen, dat zijn de trends die hij nu in Oud Oost constateert. Wachtlijsten van vier jaar zijn geen uitzondering. ‘Dat zou naar mijn idee politiek moeten zijn: kijken hoe het met elkaar gaat en kijken of we eruit kunnen komen.’
Cellist in het Mondriaankwartet
Eduard komt uit een rood nest, in 1977 werd hij lid van de PvdA. ‘Slapend,’ zoals hij zegt. Na de kroningsrellen in 1980 besloot hij zich actiever in te zetten. ‘Voornamelijk hand- en spandiensten.’ Eduard is cellist in het Mondriaankwartet, dat in 1982 is opgericht.
Het kwartet speelt muziek van 1900 tot heden, hun programma’s zijn een mix van bekende stukken, eigen ontdekkingen en wereldpremières van stukken van jonge componisten. Ze hebben elf jaar wereldwijd getourd met een toneelstuk voor een acteur en een strijkkwartet.
‘De enige manier waarop je het vertrouwen in de politiek kunt herstellen,’ zegt hij, ‘is door een rustig gesprek te voeren en te kijken of je er samen uit kunt komen.’
Oost is natuurlijk een klein schakeltje in het grote geheel. Kleinschaligheid is een manier om te voorkomen dat mensen afhaken. In de loop der jaren heeft hij veel ervaring opgedaan met de lokale democratie. ‘Het is boeiend, hoe democratie werkt.’
Meer macht naar de stadsdelen
De ontwikkeling van deelraad naar stadsdeelcommissie vindt hij niet positief bijdragen aan de lokale democratie. Hij vindt dat er meer macht naar de stadsdelen moet gaan, ‘Daar moeten we voor vechten. Het gaat wel een beetje beter dan vier jaar geleden, het overleg met de gemeente is beter geworden, maar het is eigenlijk een uitholling van de democratie. De commissieleden willen veel doen, maar het lukt lang niet altijd. Het werven gaat moeizaam, ze worden matig betaald, het is amper politiek te noemen. Ze moeten zich onder andere bezighouden met wakkere insprekers die vinden dat een boom verkeer gesnoeid is. De echte problematiek moet je zelf opzoeken.’
Hij is enthousiast over de gebiedsmakelaars: ‘Zij weten wat er in hun buurt speelt, wie de contactpersonen zijn en ze houden de ontwikkelingen in de gaten.’ Positief is dat jongeren weer lid worden van de vakbond. ‘Jongeren hebben weinig besef van wat er allemaal afgebroken is.’
Oost begroot: leuk initiatief, maar het lijkt doekje voor het bloeden
De afdeling Oost van de PvdA heeft circa 800 leden. De opkomst bij de gemeenteraadsverkiezingen wordt kleiner, het draagvlak voor politieke partijen kalft af. ‘Het lijkt wel op de politiek de klik met het publiek aan het verliezen is. Neem Oost begroot: het is een leuk initiatief, maar het lijkt een doekje voor het bloeden. De inspraakavonden voor veranderingen in de buurt lijken toch een soort schijndemocratie. De mensen die het beste kunnen praten bereiken het meest.’
Toen volgde de opmerking over loting. Dat zou het vertrouwen in de politiek een impuls kunnen geven. Uit onderzoek blijkt dat een door loting aangewezen representatieve groep tot een afgewogen oordeel en oplossingen kan komen. Hij benadrukt dat het zijn persoonlijke keuze is, hij wil het niet te groot maken. ‘Ik wil een signaal geven.’
‘Nogmaals: als je met elkaar een gesprek voert, praat je net zo lang tot er een consensus komt. In Utrecht bleek dat te werken: bewoners waren tegen de komst van een groep Syriërs, drie jaar later zijn het de beste vrienden. Hele groepen zijn uitgecheckt omdat de schijn gewekt wordt dat ze zeggenschap hebben. De gemeente en het rijk beseffen dat een open aanpak beter werkt.’ ‘Bovendien, het is handig als je elkaar kent en elkaar op buurtevenementen tegenkomt. Als er een incident is, vind je elkaar makkelijker.’
