Heeft het huisdier een mooi leven na een hele dag alleen te zijn omdat ‘baasje’ werkt? Kan een vogel in een kooitje een goed leven hebben? En koeien en paarden op stal of varkens in een hok? Zijn beesten in een dierentuin of kinderboerderij gelukkig? Is het plezant voor olifanten of kamelen om dagelijks met toeristen zonder vliegschaamte op hun rug rond te zeulen?
Dick Feenstra
Vliegt een postduif in plezier al die kilometers terug naar de plek waar hij gevoederd en verzorgd wordt? Is het leuk voor een paard om over hindernissen heen te moeten springen of een dressuurkuur te doen? Is een sociaal dier als het konijn blij in zijn eentje in het hok? Zou een stier ervoor kiezen om in een vol stadion op leven en dood te vechten met een toreador? Wil een windhond wel over een baan langs krijsende mensen een ‘prooi’ achtervolgen?
Mijn vrienden noemen mijn retriever een gelukkige hond. Retrievers werden gefokt om geschoten gevogelte ongeschonden uit het water te halen en voor de voeten van de jager te deponeren. Een zachte bek hebben ze. Terugbrengen van een bal of speeltje doet hij graag, maar los laat hij die niet en een pootje zal hij ook niet geven. Een circushond hoef ik niet. Een groot huis staat tot zijn beschikking en hij kan naar buiten als hij dat wil. Aan de riem loopt hij weinig.
Gelukkig komen er steeds meer uitrenplekken voor honden. Als er boodschappen gedaan moeten worden is hij een uurtje alleen. Duren activiteiten langer dan gaat hij naar een vriendin, waar hij het eerste uur piepend en jankend doorbrengt. Komt die vriendin thuis oppassen dan doet hij dat niet.
Hij is een volwaardig huisgenoot, communiceert, is een bron van levensvreugde en er is sprake van een symbiotische relatie. Maar… als roedeldier woont hij zonder soortgenoten en daarbij is hij afhankelijk. Hij heeft een thuis, wandelt minstens twee uur per dag en krijgt te eten. Die afhankelijkheid blijkt ook uit de uitbundigheid waarmee hij me begroet als boodschappen zijn gedaan. Is hij verheugd vanwege het weerzien of omdat hij niet meer alleen is? Hij voldoet volledig aan de eisen die zijn eigenaar aan hem stelt, maar kan geen eisen aan zijn eigenaar stellen.
In ons land wonen naar schatting 1,8 miljoen honden, 3 miljoen katten, 400 duizend miljoen konijnen, 300 duizend knaagdieren, 1,4 miljoen postduiven, zang- of siervogels en 1,5 miljoen kippen, zwanen, ganzen en eenden die allemaal als huisdier worden gehouden.
Die beesten poepen en pissen. In ons land wordt per jaar naar schatting zo’n 54 miljoen kilo door honden uitgepoept, waarvan het grootste deel in een plastic zakje bij het afval terechtkomt. Koeien in ons land produceren per jaar zo’n 1.665 miljoen kilo aan mest. De veestapel moet krimpen, maar dat geldt niet voor het houden van huisdieren. Met hoeveel stikstof en ammoniak belasten 8 en een half miljoen honden, katten, knaagdieren en vogels het milieu?
Zo’n 18 miljoen vogels per jaar bekopen onze liefde voor de kat met de dood. Van de 3 miljoen huiskatten in Nederland zijn er zo’n 750 duizend verwilderd doordat die zijn gaan zwerven of achtergelaten. Hoeveel mensen zich na een kattenkrab of beet door een arts moeten laten behandelen is niet bekend. Kattenkrabziekte kun je beter niet oplopen.
In 2004 werd op Cyprus een 9,5 duizend jaar oud graf gevonden met restanten van katten en mensen. In Egypte was 4000 jaar geleden de kat een heilig dier omdat hij de graanoogst beschermde tegen muizen en ratten.
Honden werden zo’n 14 duizend jaar (of langer) geleden gedomesticeerd en vervulden allerlei functies voor mensen, zoals trekdier, waakdier, jachthond, proefdier en gezelschapsdier. Honden worden de beste vriend van de mens genoemd, maar hun nabijheid is niet zonder risico. Er overlijden wereldwijd jaarlijks tienduizenden mensen als gevolg van een hondenbeet. In Nederland worden naar schatting ongeveer 150 duizend mensen per jaar gebeten door een hond.
De domesticatie van het paard heeft waarschijnlijk zo’n 6000 jaar geleden plaatsgevonden in de steppen van Centraal-Azië. Paarden speelden een belangrijke rol in oorlogvoering, transport en landbouw, wat grote invloed heeft gehad op de ontwikkeling van menselijke culturen wereldwijd. Door omgang met paarden vallen er per jaar wereldwijd tientallen doden.
Ruim 10.000 jaar geleden is het rund gedomesticeerd in het Midden-Oosten. Op prehistorische rotstekeningen in Spanje en Frankrijk zijn hun beeltenissen bewaard gebleven.
In Drenthe hielden hunebedbouwers koeien. Het rund leverde meer op dan vlees, zoals melk, leer en trekkracht. De koe was een van de belangrijkste producenten van voedsel, vandaar dat dit dier vaak terugkomt bij rituelen. Runderen zijn sociale dieren, maar niet ongevaarlijk. Recent kwam in ons land een man om het leven die zijn hond in de buurt van een koe uitliet.
Wellicht hebben dieren in de oertijd mensen opgezocht omdat die voedsel en een veilige plek boden. Dieren zijn ondenkbaar in ons leven, helemaal voor alleenstaanden om hun gezelschap, trouw, wederzijdse ‘liefde’, zorg en het thuis dat ze nodig hebben. Maar afhankelijk zijn ze van ons. Ze kennen emoties, hebben intelligentie, oplossend vermogen, sociale vaardigheden, eigenwaarde, behoeftes en een karakter maar moeten doen wat het baasje wil.
Zal door kunstmatige intelligentie een huisdier ontstaan die er uitziet en voelt als mijn retriever, een lief ‘karakter’ heeft, niet verhaard, nooit hoeft te plassen of te poepen en tijdens het wandelen door zonlicht wordt opgeladen en niet meer afhankelijk of ondergeschikt is?
