‘Het wordt mensen wel makkelijk gemaakt eenzaam te zijn. Boodschappen en maaltijden worden afgeleverd, je hoeft de deur niet uit en je komt de hele dag niemand tegen,’ zegt Nettie Sterrenburg. ‘Organisaties zijn telefonisch steeds moeilijker bereikbaar’, vult Julia IJmker aan. Dat is wel een probleem als je mensen wil uitnodigen om deel te nemen aan activiteiten in de buurt.
Martien van Oorsouw
Met Martijn van Laar (predikant van de Elthetokerk) en Alicia van Hilten (participatiewerker bij Civic) vormen Nettie (Vrijwilligerscentrale Amsterdam) en Julia IJmker (Burennetwerk) de werkgroep maatschappelijke participatie van de Staat van de Indische Buurt. Eenzaamheid leidt tot depressie en lichamelijke klachten en vormt zo een belemmering om mee te doen. Hoe overtuig je mensen hun huis eens uit te komen? Dat is de vraag waar de werkgroep mee worstelt.
De ervaring leert dat eenzaamheid moeilijk bespreekbaar is. Mensen praten vaak over ditjes en datjes, maar niet over hoe het echt met hen gaat. De kunst is de goede vragen te stellen. Het helpt als je iets gaat doen, met de hond gaat wandelen bijvoorbeeld. of een onverwachte vraag stelt.
‘Als de mond zwijgt, praat het lichaam’, zegt Martijn van Laar, predikant van de Elthetokerk. De kerk is luistergroepen gestart, die altijd starten met de vraag hoe het met de deelnemers gaat. Vaak treedt herkenning op, mensen knappen op als ze merken dat ze kunnen delen waar ze mee bezig zijn.
16 procent van de bewoners in de Indische Buurt geeft aan eenzaam te zijn
16 procent van de bewoners in de Indische Buurt geeft aan eenzaam te zijn. In het onderzoek naar eenzaamheid wordt onderscheid gemaakt tussen emotionele en sociale eenzaamheid. Vooral sociaal economisch kwetsbare mensen voelen zich eenzaam: ze wonen alleen, hebben geen betaald werk, geen netwerk; ze ervaren leegte om zich heen. Eenzaamheid zorgt voor een lagere kwaliteit van leven en vergroot het risico op gezondheidsproblemen.
Eenzaamheid is geen situatie, maar een gevoel. Vaak herkennen hulpverleners eenzaamheid niet en weten ze niet welke impact eenzaamheid heeft op problemen waar mensen mee zitten. Als iemand met financiële problemen bij het buurtteam komt, wordt er door drukte soms alleen naar dat probleem gekeken. Hulpverleners weten dat niet iedereen op eigen kracht uit de problemen kan komen, ze zouden meer oog moeten hebben voor het totale plaatje, maar zo is de hulpverlening niet georganiseerd. De buurtteams lijden aan tijdsarmoede.
Mensen zijn best nieuwsgierig naar hun buren. Eigenlijk moet je eenzaamheid normaal maken voor iedereen, niet alleen voor de mensen die eenzaam zijn. Eenzaamheid mag wel gedemocratiseerd worden, vindt Martijn, de Elthetokerk biedt een lezingencyclus aan, gericht op millenials, over settlestress. Wat de vraag oproept: hoe spreek je mensen aan? De opmerking Als er iets is moet je bellen blijkt vaak niet te werken. Een opmerking als Morgen kom ik een pan soep brengen wordt meestal wel geaccepteerd. Nettie geeft een voorbeeld uit eigen ervaring: ‘Mijn oudere buurvrouw zei, toen ik haar op de trap tegenkwam dat ze haar haring miste. Kom zaterdag met me mee, zei ik, en nu doen we wekelijks een rondje over de markt.’
Hoe krijg je mensen hun huis uit? Het buurtbakkie is een goed voorbeeld om mensen uit hun huis te krijgen: een bakfiets met koffie en thee komt de straat in en nodigt de bewoners uit voor een kopje koffie op de hoek van de straat. Zo leren buren elkaar kennen en wordt de drempel lager om een gesprek met je buren te beginnen.
Julia is zorgcoördinator van het Burennetwerk, ze heeft veel ervaring met het matchen van buren. ‘Als je iets wilt organiseren, moet je het anders aanvliegen,’ zegt ze. ‘Iets origineels bedenken, gesprekken organiseren of iets doen. De gemeente breekt zich het hoofd over de vraag hoe ze mensen hun huis uit kunnen krijgen. Je kunt de vraag ook omdraaien: hoe kom je hun huis in?’
Er wordt gelachen. Is het een idee een campagne te starten? Elke eerste maandag van de maand, als de sirenes loeien, bel je aan bij een buur: Hoe gaat het met u? Een kletsbrigade oprichten, die mensen een praatje komt bezorgen. Of flitsbezorgers een training geven om een praatje te maken als ze de boodschappen afleveren. Hoe kom je erachter of iemand eenzaam is? De fixbrigade komt bij mensen binnen, je kunt hen een training aanbieden: hoe herken je eenzaamheid. Ervaringsdeskundigen inschakelen, eventueel de woningcorporaties.
De bedoeling van de Staat van de Indische Buurt is dat er in april een pakket aan voorstellen en aanbevelingen ligt dat wordt aangeboden aan de gemeente en instellingen die in de buurt werken. Wat is de volgende stap die de werkgroep neemt? Misschien is het een idee om in de Meevaart experimenten die elders in het land plaatsvinden te presenteren. Martijn wil dieptegesprekken voeren met ervaringsdeskundigen, vragen of ze willen meedenken, advies willen geven. Julia wil een lezing organiseren over de vraag of het mogelijk is dat de signalen over eenzaamheid opgepikt worden en een vervolg krijgen in de hulpverlening. Nettie wil op termijn een vrijwilligersmarkt organiseren om te laten zien wat er allemaal mogelijk is in de buurt.
De werkgroep komt weer bij elkaar op donderdag 21 februari, 16.00 uur in de Meevaart. Wil je meepraten? Mail naar [email protected]
