Namen en Nummers, het succesvolle jaarlijkse herdenkingsproject van kunstenaar Ida van der Lee in Amsterdam-Oost heeft een landelijk vervolg. Overal in het land kunnen mensen thuis coronaproof naambordjes gaan maken voor Joodse Holocaust slachtoffers. In verschillende steden in het land sluiten mensen en organisaties zich bij het project aan. Het is de ambitie om uiteindelijk, in de komende jaren, alle 104.000 mensen die de oorlog niet overleefden omdat ze als jood zijn vervolgd zo te herdenken.
Iedereen kan, waar dan ook, coronaproof thuis een slachtoffer herdenken. De herdenker kiest een naam, verdiept zich via diverse oorlogsbronnen in die persoon en maakt een gedenkpagina op de site. Hierdoor wordt het levensverhaal van deze persoon uitgelicht. Deze manier van herdenken kan ook met het gezin of met vrienden. Het is geschikt voor kinderen om zo het gesprek over de oorlog te hebben. Voor joodse nabestaanden is dit een kans om hun familieleden persoonlijk te herdenken en het familieverhaal te delen. Zij maken er al vaak gebruik van.
De herdenker maakt naast een gedenkpagina ook een houten naambordje. Deze naambordjes komen in de vorm van een foto op de site, maar spelen op 4 mei mogelijk fysiek een rol tijdens een kleinschalige lokale herdenking. Ida van der Lee: ‘We moedigen herdenkers aan om een kleine herdenking te organiseren in hun buurt of straat. De naambordjes zijn hierin het belangrijkste element. Naast Tilburg en Dordrecht zijn er in Amsterdam op het Kastanjeplein, in Blasius- en Swammerdamstraat en de Kraaipanstraat herdenkingen. Ook het Amsterdam Museum zamelt op 4 mei de naambordjes in voor een herdenking.’
De houten naambordjes worden gemaakt op houten plankjes die je op verschillende punten in het land kunt afhalen. De plankjes zijn gezaagd van hout van bomen die gekapt werden ten behoeve van het Namen Monument op de Weesperstraat.
Namen en nummers, een bijzonder ritueel
In Oost werd in 2012 voor de eerste keer een herdenking gehouden op het Kastanjeplein. Ida van der Lee ontwikkelde een bijzonder ritueel waarin deelnemers een naambordje maken voor een slachtoffer en deze symbolisch terug naar huis brengen. Dit doen zij door het naambordje in een grote plattegrond van de buurt te plaatsen. In één oogopslag wordt zichtbaar dat het om vele honderden Joodse bewoners in een buurt gaat. Dit dagritueel werd afgesloten met de muzikale avondherdenking.
In 2020 kon deze vorm van herdenken niet doorgaan vanwege de corona. In plaats van op het Kastanjeplein naambordjes te maken, maakten mensen deze thuis. Dit pakte zo krachtig uit dat het idee is ontstaan om het project landelijk te gaan uitrollen. Dit jaar worden de naambordjes voor een laatste maal op het Kastanjeplein uitgelegd en is er een gedenkwandeling door de Oosterparkbuurt.
