De rebellen van Extinction Rebellion (XR) vinden dat de overheid veel te weinig doet tegen de opwarming van onze aarde. Om hun boodschap kracht bij te zetten verstoren ze een concert in ons Concertgebouw en bezetten ze de landingsbaan voor privévliegtuigjes op ons Schiphol. Tijd om met twee rebellen uit ons verspreidingsgebied te gaan praten.
Tekst Tineke Kalk | Illustratie Josien Vogelaar
Tot negen maanden geleden had de 42-jarige Bart Notelaers nog nooit aan welke actie dan ook meegedaan. Inmiddels is hij al diverse keren gearresteerd. Bart woont in het Oostelijk Havengebied en werkt bij een biologische supermarkt. Nadat hij zich uitgebreid in de klimaatcrisis had verdiept, was hij zo geschrokken dat hij zich aansloot bij XR, de beweging die sinds 2018 burgers wereldwijd oproept om op een niet-gewelddadige manier hun overheid duidelijk te maken hoe urgent de klimaatproblemen zijn.
Binnen XR kun je lid worden van verschillende werkgroepen, cirkels genoemd, van ‘media’, ‘kunst’ of ‘politieke strategie’ tot de werkgroep ‘actie en logistiek’ waar Bart deel van uitmaakt. Ook krijg je eerst een grondige ‘opleiding’ tot activist, waarbij vragen behandeld worden als: wat zijn mijn rechten? wat kan de politie doen en wat niet? hoe verloopt een eventuele aanhouding, en hebben een arrestatie en een straf effect op mijn baan of carrière?
Bart: ‘Zo’n training is ook bedoeld om erachter te komen of deelname aan een directe actie iets voor jou is of dat je liever teksten gaat schrijven of lid wordt van de kookgroep.’ Daarnaast had Bart veel aan de training in geweldloosheid: ‘Om de beurt speelden we de rollen van agent en actievoerder. Je voelt dan hoe het is om bij een blokkade weggesleept te worden of om als agent een demonstrant weg te slepen. Je merkt dat zo’n situatie niet alleen voor een demonstrant, maar ook voor een politieagent spannend is. Tegelijkertijd ervaar je hoe krachtig het is als je met z’n allen gaat zingen waardoor je voelt dat je er niet alleen voorstaat.’
De Duitse Miriam Meissner woont in de Indische buurt, werkt aan de Universiteit van Maastricht in het vakgebied ‘sociologie en environment’ en is 36 jaar. Voor haar werk zit ze een paar weken in Berlijn dus zoomen we. In 2019 maakte ze in Londen kennis met XR op een manifestatie waar allerlei mensen, van een schooljongen tot een zwangere vrouw, vertelden hoe bang ze waren voor de toekomst omdat de tijd om de global warming tegen te gaan opraakte. Ze was al milieubewust en besloot in Amsterdam mee te doen met een actie van XR waarbij de weg naar het Rijksmuseum werd geblokkeerd. De organisatie had toen zorgvuldig uitgezocht welke plek de meeste aandacht zou genereren, maar waar ambulances nog langs zouden kunnen rijden.
Actie Schiphol
Onlangs, op 5 november jongstleden, stond Miriam, samen met Greenpeace en een aantal actiegroepen en politieke partijen, op Schiphol Plaza. ‘Dat we ons bij de actie “Krimp luchtvaart” op privévliegtuigjes richtten, vond ik heel sterk. De rijken stoten, niet alleen met hun vliegtuigen, waanzinnig veel meer uit dan armere mensen die ook nog eens eerder slachtoffer zijn van de klimaatcrisis.’
Bart zat in het afleidingsgroepje dat een bepaalde verbindingsbrug naar Schiphol moest blokkeren. Daar kreeg hij te maken met een boze Schipholwerknemer die klaagde dat hij drie kinderen had en kostwinner was. ‘Ik probeerde hem duidelijk te maken dat deze actie juist bedoeld was om zijn drie kinderen een toekomst te geven.’
Wat vinden ze eigenlijk van de ‘kunst-acties’? Bart: ’Ik vind dat daar de relatie tussen de boodschap en de actie voor het grote publiek onduidelijker is. Maar anderzijds geeft het wel aan hoe radeloos sommige actievoerders zijn. Ze hebben het gevoel dat de klimaatboodschap niet tot de overheid doordringt.’ Ook Miriam vindt de boodschap niet duidelijk, maar de morele ophef over de acties staat voor haar in geen verhouding tot wat er aan het hand is met het klimaat. Of zoals iemand het formuleerde: ‘do we really care more about Van Gogh’s sunflowers than the real ones?’
Zelf doet Bart vaak mee aan acties in het kader van een langlopende campagne tegen de subsidiëring, 17,5 miljard euro per jaar, van de fossiele industrieën. En ook hij heeft zich toen een keer vastgelijmd, bij het bezetten van de lobby van het ministerie van Financiën. Op dit moment is Bart bezig met het organiseren van lezingen en gesprekken om de mensen te informeren over de klimaatcrisis en Extinction Rebellion. Deze zullen onder andere plaatsvinden in Buurtcoöperatie de Eester.
