Een jaar lang selecteerde Lewis Daniels elke maand singles of lp’s die onder bijzondere omstandigheden zijn opgenomen. Muziek waar een verhaal achter zit, nummers waar ‘iets mee is’. Artiesten en producers die op de achtergrond grote invloed hadden en muziek vernieuwden. Deze maand het laatste artikel. De grensverleggende, New-Yorkse band Talking Heads was van eind jaren ’70 tot eind jaren ’80 een van de belangrijkste muzikale pioniers.
Op de negen lp’s die de Talking Heads uitbrengt, vindt de band zichzelf steeds opnieuw uit. New wave met ska invloeden, post punk, disco en psychadelic funk. De band combineert het met hun eigen, altijd herkenbare sound die mede opvalt door de aparte zang van frontman David Byrne. Sommigen zien hun vierde album Remain in Light als het begin van de house.
Lewis Daniels
De voorgeschiedenis van Talking Heads – een verwijzing naar talkshows, met daarin tegelijkertijd pratende presentatoren en gasten in beeld – begint in 1973. Rhode Island School of Design studenten Chris Frantz en David Byrne spelen in the Artistics en worden vaak vervoerd door medestudente en Frantz’ vriendin Tina Weymouth. De band valt in ’74 uit elkaar. Het drietal studeert af en verhuist naar New York om zich helemaal op muziek te richten. Als ze geen basgitarist kunnen vinden, moedigt Frantz zijn vriendin aan te leren spelen. Frontman Byrne laat Weymouth een paar keer auditie doen voordat ze deel uitmaakt van de band. In 1975 treden ze voor het eerst op.
Twee jaar later wordt toetsenist Jerry Harrison aan de band toegevoegd. Ze krijgen een contract bij platenlabel Sire en nemen het vooruitstrevende ’77 op. De experimentele muziek op het album is een combinatie van artpunk, new wave, bubblegum en heeft Caribische invloeden. De single Psycho Killer slaat alleen in België en Nederland aan, in de VS komt het niet verder dan de 92e plek in de Billboard Hot 100. Het is het eerste nummer dat Byrne schreef, hij speelde toen nog bij the Artistics. Het nummer gaat over een seriemoordenaar, uitgangspunt was Randy Newman die Alice Cooper nadoet.
’77 is weliswaar zijn tijd ver vooruit, het album lijkt nog zoekend naar een geluid en is hier en daar rommelig. Ondanks de opnieuw vele vermengde muziekstijlen en staccato sound van de band is opvolger More Songs About Buildings and Food uit 1978 evenwichtiger. De nummers lijken meer met elkaar verbonden, al zijn ze heel verschillend. Het is het eerste album dat is geproduceerd door Roxy Music-lid Brian Eno, ook wel het vijfde lid van de Talking Heads genoemd. De titel van het album is een grap omdat Byrnes teksten zelden over liefde gaan.
Fear of Music behandelt zwaardere thema’s en dystopische situaties als drugs, angst, psychoses en leven in oorlogstijd. De lp is een mix van disco, rock, funk, pop en new wave. Het in een verzonnen taal geschreven openingsnummer I Zimbra wijkt door de Zuid-Amerikaanse en Afrikaanse invloeden af van de overige muziek, maar past toch in het geheel.
Afrikaanse polyritmiek, funk en sampling kwamen al voor in eerdere nummers, op Remain in Light hebben ze een leidende rol. De nummers duren lang en lijken in bepaalde opzichten op een dan nog tamelijk onbekende muziekstijl, house. Oud vertrouwd zijn de poëtische, ondoorgrondelijke teksten van David Byrne. Het album wordt in 1996 en 2018 volledig gecoverd door Phish en Angelique Klidjo.
Achteraf gezien is Remain in Light een voorbode van het einde van Talking Heads. Chris Frantz en Tina Weymouth vinden de artistieke invloed van David Byrne en Brian Eno te groot. Aanleiding is de zeer eigentijdse lp My life in the bush of ghosts, die Byrne en Eno zonder de andere Talking Heads-leden opnemen. Het album heeft zeer grote invloed op Remain in Light. De relatie tussen Byrne/Eno en Frantz/Weymouth raakt zo verstoort dat de samenwerking met Eno uiteindelijk wordt verbroken. Ondertussen werken Frantz en Weymouth aan een eigen muzikaal nevenproject, The Tom Tom Club. De singles Wordy Rappinghood en Genius of Love doen het zo goed dat de band meer los van de Talking Heads komt te staan.
De bandleden nemen een pauze voor eigen bezigheden en gaan zomer ’82 de studio in om Speaking Tongues op te nemen. Het dan meest toegankelijke album van Talking Heads wordt alom geprezen en is de definitieve commerciële doorbraak van de groep. De muziek is een mix van dansritmes en artistieke klanken, in de videoclips gecombineerd met de onnavolgbare, acrobatische bewegingen van David Byrne. De teksten zijn lichter dan op eerder werk, maar doen geen afbreuk aan de identiteit van de band.
https://www.youtube.com/watch?v=HFS2oz-i3Ik
Filmregisseur Jonathan Demme maakt eind 1983 de legendarische muziekfilm Stop Making Sense, met nu een uiterst beweeglijke David Byrne op het podium. De film is opgenomen tijdens vier concerten van Talking Heads in Hollywood’s Pantages Theatre en geeft een overzicht van het werk door de jaren heen. De groep heeft zelf de financiering geregeld. De vaste bandleden krijgen hulp van achtergrondzangers, een gitarist, een toetsenist en een percussionist. Critici beschouwen Stop Making Sense als een van de beste concertfilms ooit. De soundtrack is, net als de film, het hoogtepunt van de band.
Lente 1985 komt Talking Heads met weer een nieuw geluid. In Little Creatures ligt de nadruk op pop, folk en country. De steelgitaar is een van de belangrijkste instrumenten. Voor Talking Heads begrippen is het album, samen met Speaking Tongues en de soundtrack Stop Making Sense, vrolijker en toegankelijker dan eerdere lp’s. De nummers zijn bijna perfect door hun – muzikale – eenvoud. De teksten zijn gecompliceerd, maar niet zwaar. Het opbeurende And She Was verhaalt over een jonge vrouw die kan zweven en de wereld vanuit de lucht bekijkt. De verteller is verliefd op haar en hoopt dat ze naar de aarde komt, maar dat doet ze niet. Ze blijft superieur aan hem.
De muziek in de film True Stories, David Byrnes regiedebuut, verschijnt ook op de nieuwe lp van de Talking Heads. In de film zijn de nummers uitgevoerd door andere artiesten. Zowel de film, soundtrack als het album zijn geen succes. Critici reageren verdeeld, meestal (verpletterend) negatief. Desalniettemin vernoemt de band Radiohead zich naar het nummer Radio Head. Hoewel de (rock)muziek duidelijk herkenbaar is als Talking Heads, missen de meeste nummers de typerende sound van de band. Mogelijk is dat een gevolg van de steeds killere onderlinge verhoudingen. Behalve aanhoudende spanningen tussen Frantz/Weymouth en Byrne, komt nu ook Jerry Harisson in opstand tegen de frontman.
Officieel wordt de Talking Heads pas in 1991 opgeheven, na Naked uit 1988 verschijnt geen nieuw werk meer. Het laatste, op Afrikaanse muziek georiënteerde album, staat net als True Stories ver af van de oorspronkelijke Talking Heads formule. Het album heeft alleen aansluiting met Remain in Light, te veel zelfs volgens sommigen. Toch zijn er belangrijke verschillen. Op Remain in Light worden veel keyboards gebruikt, voor Naked zijn (Afrikaanse) artiesten ingehuurd. Zoveel dat – op de stem van David Byrne na – de Talking Heads zelf muzikaal zijn ondergesneeuwd. Door de geringe artistieke inbreng van de andere bandleden wordt de lp ook wel gezien als Byrnes eerste solo-lp. In elk geval wijst Naked in de richting die hij daarna opgaat. Zijn eerste officiële soloalbum Rei Momo uit 1989 staat ook vol met wereldmuziek, nu met Braziliaanse muzikanten.
De achtergebleven bandleden gaan verder onder de naam The Heads en vervangen Byrne door wisselende leadzangers. Het leidt tot rechtszaken over het gebruik van de naam Talking Heads, waardoor de verhoudingen nog meer verslechteren. In 2002 zijn alle bandleden even herenigd als Talking Heads wordt opgenomen in de Rock and Roll Hall of Fame. Het is eveneens hun laatste samenzijn. Frantz, Weymouth en Harisson staan niet afwijzend tegenover een reünie, Byrne heeft het verleden van zich afgeschud en brengt af en toe soloplaten uit. Het echtpaar Chris Frantz en Tina Weymouth, sinds 1977 getrouwd, zijn nog steeds actief met de The Tom Tom Club. Jerry Harrison werkt voornamelijk als producer.
