Aan het begin van de Plantage Middenlaan, naast de Hortus Botanicus, staat het Hugo de Vries gebouw. Het werd gebouwd rond 1911 in de Amsterdamse School stijl als collegeruimte en laboratorium. Destijds was hoogleraar Hugo de Vries directeur van de Hortus. In 1990 moest de Hortus het gebouw verkopen na het afstoten van de tuin door de Universiteit van Amsterdam. De Van Dijk Nijkamp Stichting nam het gebouw over. Sindsdien zijn er organisaties gehuisvest die een sterke binding met natuur en milieu hebben. We stellen ze aan je voor. Deel zes van een estafette: een gesprek met Ron Manuel, sinds elf jaar directeur van Nivon.
De Groene Plantage, deel 6
Anne-Mariken Raukema
‘We bestaan ruim honderd jaar, op 16 november 2024 vierden we dat jubileum. Altijd was het hoofdkantoor in Amsterdam gevestigd, maar dat had geen speciale reden. Het NIVON, opgericht als IvAO (Instituut voor Arbeiders Ontwikkeling), wat al snel het Nederlands Instituut voor Volksontwikkeling en Natuurvriendenwerk ging heten, afgekort tot Nivon, heeft onder meer op de P.C. Hooftstraat gezeten, de Nieuwe Prinsengracht en in Noord, aan de Hilversumstraat. Toen waren er zo’n veertig betaalde krachten in dienst, waarvan binnen korte tijd 90 procent weg moest omdat de subsidies werden stopgezet. We spreken dan over ongeveer 2012.’
‘Ja, we hebben wel alle sociale en maatschappelijke bewegingen in al die decennia doorstaan. Toen we uit Noord weg moesten – het pand was veel te groot geworden – zochten we een niet-commerciële verhuurder. IVN en Anmec zaten hier al en het was net de overgang naar een collectief groen gebouw.’
‘We zijn niet uitvoerend, maar ondersteunen de drieduizend vrijwilligers in het hele land. Met tien betaalde krachten, veelal parttimers en behalve ik allemaal vrouwen. Maar dat gaat binnenkort veranderen. We krijgen een mannelijke Surinaamse collega. Maar met alle circa drieduizend vrijwilligers zijn we echt groot, zij doen in feite het werk. We zitten hier precies tien jaar, in juni 2025 zijn we overgestoken en gebruiken een deel van de zolderverdieping. Heerlijke locatie, goed bereikbaar met het openbaar vervoer.’
‘Het oude SDAP-verhaal van 1924 gaat nu niet meer helemaal op, maar wat wel is gebleven is dat we een platform bieden aan mensen die iets willen ondernemen. Bij Nivon mag je van alles initiëren en organiseren. Natuurlijk binnen de gebruikelijke marges. Als je iets voor of met kinderen wilt organiseren, moet je een VOG (verklaring omtrent gedrag) kunnen overleggen. Het moet aan bepaalde kwaliteitsmaatstaven voldoen en activiteiten vanuit ‘verkeerde’ politieke keuzes ondersteunen we niet. Maar dat filtert zichzelf ook uit; sommigen vinden vaak de waarden of de sfeer – eenvoud, basaal, zelf je potje koken en bed opmaken – niet fijn.
Maar we bieden de vrijwilligers natuurlijk ook wat: je bent verzekerd, kunt allerlei workshops volgen, je krijgt er ook energie van terug en ongeacht leeftijd zien we dat mensen zich ook ontplooien. Ja, we zien liever succesvolle herhalende activiteiten dan ‘eendagsvliegen’.
‘Golden oldies?‘ Dat zijn de jeugdkampen, de jumps – jongeren uit met plezier – vooral voor de basisschoolleeftijd, maar ook de vele wandelpaden als Pieterpad en Trekvogelpad. Samen met stichting Pieterpad onderhouden we die route en geven alle gidsen uit. En natuurlijk van meet af aan onze natuurvriendenhuizen en kampeerterreinen, eenentwintig in totaal.
Maar ‘bronzen oldies’ hebben we intussen ook, de kanotochten voor beginners en licht gevorderden door de Biesbosch, maar ook in Zweden, doen het erg goed. Net als de weken die statushouders in onze locaties doorbrengen, veelal moeders met kinderen. Dat doen we samen met Vluchtelingenwerk.’
‘We zijn een vereniging, met leden, inmiddels zo’n 33.500. De meesten toch in Amsterdam en regio; dat is van oudsher al het geval. De meeste logeerlocaties, drie, en de minste leden hebben we in Limburg. Dat is wel te verklaren door enerzijds het mooie landschap in de buurt van Wijlre en anderzijds het na-ijlen van de invloed van de rooms-katholieke kerk. Je ging niet naar ‘rode dingen’.
‘We hebben de wind mee. Zo heeft Corona ons erg geholpen; mensen ging massaal aan de wandel, zomerkampen sprongen in een leegte – ook al moet je van meet af aan je mobieltje inleveren en je moet wennen om je met ‘niks’ bezig te houden, er zijn geen ballenbakken of zwemglijbanen. En er worden meer bewuste keuzes gemaakt, veelal duurzamer. Dan heb je het inderdaad over hoger opgeleid en blank. Meer vrouwen ook dan mannen, beetje 60/40. We missen wel de mbo-opgeleiden en allochtone doelgroepen, maar dat is misschien een kwestie van tijd. En we hebben gelukkig te maken met een grote merkentrouw. Wie eenmaal lid is, zegt niet snel af.’
De betekenis voor de buurt, de stad, nationaal en internationaal? ‘Voor Oost en Amsterdam eigenlijk niks, eerlijk gezegd. We hebben wel twee afdelingen in de stad, in Osdorp en Slotermeer, maar die zijn niet erg actief, ook al werken ze samen met de ANBO-PCOB (gefuseerde ouderenbond, amr).
Nationaal doen we vooral aan zelfontplooiing en recreatie met 21 logeerlocaties, tientallen afdelingen en wandel-, zang- en muziekgroepen. We geven zo’n 3000 vrijwilligers een actieve en verantwoordelijke vrijetijdsbesteding. Als je met z’n tweeën ’huiswacht’ bent van een kampeerplaats of natuurvriendenhuis ben je een week lang in touw, van ’s morgens zeven tot ’s avonds elf uur.
Internationaal zijn we aangesloten bij de Naturfreunden International, na Duitsland en Oostenrijk zijn we de derde in grootte, maar ook Togo en Libië zijn lid. Laatst is het enige natuurvriendenhuis in de Verenigde Staten afgebrand.’
‘Onze Duitse evenknie in de groep Naturfreunden zijn politiek actief op lokaal niveau en sterk geëngageerd. Wij stellen ons regelmatig de vraag ‘gaan we ons engageren of niet? En waarom wel of niet?’ We zijn van huis uit voor, maar ook tegen heel veel dingen, maar we spreken ons meestal niet uit. We zijn intussen vrijwel met alle afdelingen overgestapt van ING naar Triodos. Dat vonden we wel noodzakelijk. We zijn aangesloten bij Green Ten en de toiletten in onze locaties worden al heel lang niet meer met Glorix schoongemaakt.’
Aan wie geef je het stokje door en waarom aan hem?
‘Dat wordt Henk Atze Dijkstra, vanwege z’n grote enthousiasme. Hij leidt het Dinamo Fonds, wat allerlei projecten subsidieert die aansluiten bij wat we als NIVON doen.’
Check: www.nivon.nl
Lees ook
Hugo de Vries Centrum verbonden met natuur en milieu
‘Kennis en invloed uitdragen’
‘Natuurverbondenheid is cultuurbepaald’
‘We halen en brengen kennis en ervaringen’
‘Solidariteit weer op nummer één’
