De markt is vanouds een ontmoetingsplaats, een plek waar je niet alleen van alles kunt kopen, maar waar je ook naartoe gaat omdat er altijd wel iets te beleven valt. Volgens sommige kooplieden op de Dappermarkt is dat wat minder geworden, raakt de loop er een beetje uit en zijn er zorgen over de toekomst. Op de plek waar vroeger standwerkers publiek trokken, zorgt Het Markttheater dat levendigheid en spektakel er terugkomt. Zaterdag 1 juni, midden op de markt, is de première van hun nieuwe stuk Op straat.

Koos Spikker | Repetitiefoto’s van Sean Hauser

De makers, Sean Hauser en Justin van der Veen, hebben een band met de markt. Sean is een geboren en getogen Amsterdammer en woont in Oost. Justin is uit Amsterdam weggegaan omdat een betaalbare woning er voor hem hier niet in zat. Het Markttheater heeft via Ymere een anti-kraakpand aan het Dapperplein tot hun beschikking. Tijdelijk, want je weet nooit hoe lang dat duurt, maar het is een ideale plek voor ze.

‘We staan midden in het marktleven, ontmoeten hier mensen, zien tegenstellingen en overeenkomsten. We proberen mensen met elkaar te verbinden. Ongeveer een jaar geleden zijn we begonnen met de voorbereidingen van Op straat. We gingen de markt op, de buurt in, keken goed om ons heen en gingen vooral ook praten met buurtbewoners, marktkooplui en bezoekers. Allemaal mensen met eigen ideeën, opvattingen en ervaringen. Soms tegengesteld, maar we proberen open te staan voor iedereen en sluiten niemand uit’

k’Heb geen bezwaar tegen de tijd en de nieuwe wind
Maar hey, bewaar je wel een plek voor je eigen kind

‘Ook de marktkooplui denken niet allemaal hetzelfde over ons. We nemen natuurlijk letterlijk ruimte in, waar we niet voor hoeven te betalen, terwijl zij dat wél moeten. Anderen denken juist dat onze voorstellingen een bijdrage kunnen leveren door nieuwe bezoekers te trekken, die dan meteen wat inkopen op de markt kunnen gaan doen.’

‘Wij voelen ons hier thuis, het plein is min of meer onze huiskamer geworden. We zijn hier om te blijven en willen zo een duurzame plek creëren voor maatschappelijk theater. In 2019 maakten we de stap naar de Dappermarkt, we hebben een goede samenwerking met het marktbureau en de gemeente. Betrokkenheid bij alle partijen is voor ons erg belangrijk. Dat vragen we ook van de mensen die met ons spelen’

‘We krijgen onder andere subsidie van het Amsterdamse Fonds voor de Kunst, maar ons budget is beperkt. We hebben ook geen vaste bezetting, maar wisselen per productie. Commitment is belangrijk, veel betalen kunnen wij niet, de spelers moeten ook écht mee willen doen. Én branie hebben, het is heel anders om in een theater met meer afstand tot het publiek te spelen dan hier, midden op de markt.’

Bij een van de vorige producties kwam de dakloze Huibert kijken en bleef zitten. Sean en Justin raakten met hem in gesprek en dat vormde de aanleiding om zich te richten op het leven op straat en daar een passende, aansprekende theatervorm voor te vinden. ‘Amsterdam verandert, woningen zijn schaars en lijken alleen nog maar betaalbaar voor mensen met geld. Bewoners hebben weinig contact met de mensen op straat, ze leven anoniem en bewegen zich bijna alleen maar in hetzelfde wereldje.’

Ze hebben geen contact met de rest van de maatschappij, spreken niet de mensen die geen dak boven hun hoofd hebben en buiten hun eigen, afgesloten wereldje leven. Dakloosheid is een taboe, familie, kennissen, buurtgenoten schamen zich vaak voor iemand die dakloos is geworden. We zijn ons er in gaan verdiepen, erover lezen en vooral praten en kijken in de buurt. We spraken met organisaties als De Regenboog Groep en het Leger des Heils, met bewoners en daklozen. En natuurlijk met de mensen op de markt die dagelijks daklozen om zich heen zien.

Met Het Markttheater en met deze nieuwe voorstelling Op straat willen we niet alleen sociale thema’s aan de orde stellen, maar ook entertainment bieden. Vroeger stond theater voor ‘verheffing van het volk’, dat gevoel willen wij ‘ontheiligen.’ We willen een nieuw publiek trekken dat anders niet naar een theater zou gaan, we brengen het theater als het ware naar de mensen toe. Wij denken dat juist komedie daarvoor een goed genre is om de huisvestingsproblematiek en het leven van daklozen aan de orde te stellen’

Binnenkort start er een participatietraject met de buurt over de herinrichting van de Dappermarkt. Ook Sean en Justin worden daarbij betrokken. ‘De toekomst van de markt vinden we belangrijk. Wat gaat het worden, blijft het een échte Amsterdamse markt, of gaat ook dit gebied ‘veryuppen.’ Blijft er nog wel een plaatsje over voor de oorspronkelijke bewoners, of voor mensen die anders zijn, of op straat leven. In het slotlied zeggen we het zo:

Amsterdam, Amsterdam
houd je nog wel van mij, oh een beetje
Amsterdam, Amsterdam,
duw me nou niet opzij, oh ik smeek je

‘Onze voorstelling duurt een half uur en we spelen het drie keer op de middag. We hopen dat bezoekers blijven napraten, al dan niet onder het genot van onze linzensoep. Na afloop is er bovendien ook meteen de gelegenheid de Z-krant kopen, het blad dat meestal de daklozenkrant wordt genoemd.’

De voorstelling Op straat wordt gemaakt door Sean Hauser, Justin van der Veen, muzikant Abigaël Ama en actrice Alidtcha Binanzon. Meer informatie over Het Markttheater en de voorstelling vind je hier.