Uitvaartmuseum Tot Zover is bezorgd over de toekomst. Onverwacht besloot stadsdeel Oost de caféruimte van het museum te veranderen in een informatiepunt en zijn leer- en culturele projecten op de naastgelegen begraafplaats de Nieuwe Ooster niet langer toegestaan. Tot Zover voldoet zo niet aan de voorwaarden voor de gemeentelijke subsidie en kan deze kwijtraken.
Lewis Daniels
Guus Sluiter, directeur van uitvaartmuseum Tot Zover, begrijpt niets van het huidige beleid en mist interesse voor cultuur bij stadsdeel Oost. ‘De pers en ook fondsen zijn altijd positief over onze exposities en het museum heeft in binnen- en buitenland een goede reputatie. Voor de coronacrisis organiseerden wij samen met Linnaeus Boekhandel koffie-en-cake, lezingen over de dood, waar schrijvers en hun publiek samen werden gebracht. Hopelijk is dit straks weer mogelijk. Wij maken de dood bespreekbaar en belichten die in alle facetten met kunst, fotografie en historische objecten.’ Het stadsdeel zou trots op Tot Zover moeten zijn in plaats van ons weg te drukken met een eenzijdig plan voor een multifunctionele ruimte.’
Buurtbewoners drinken graag koffie in het Tot Zover gevestigde café Roosenburgh. Bezoekers van de begraafplaats gebruiken het café als vertrek- en eindpunt. ‘Door Roosenburgh te veranderen in een informatie- en ontmoetingscentrum, vervangt de koffieautomaat straks onze vrijwilligers. Veel van onze bezoekers zeggen in dat geval niet meer te komen. Vaak zijn zij nabestaanden die naar een graf zijn geweest. Het café biedt hen een bakkie troost en een hartelijke ontvangst. Wat het stadsdeel met Tot Zover en Roosenburgh doet, staat haaks op het landelijk begraafplaatsbeleid in te spelen op de behoefte aan meer gastvrije dienstverlening.’
Café Roosenburgh werd in 2019 al met sluiting bedreigd door operationeleproblemen met De Nieuwe Ooster. Snelle actie van het museum en een burgerpetitie voorkwamen dit. Sindsdien voert het museum zelf de bedrijfsvoering. Om de kosten van alle activiteiten te drukken is exploitatie van café Roosenburgh noodzakelijk. In het nieuwe plan verdwijnen de gezamenlijke entree en bezoekersfaciliteiten.
Dit jaar zou Tot Zover voor de derde keer op rij meedoen aan het culturele leerprogramma De Rode Loper op School. Het stadsdeel vindt dit niet langer goed. Wandelingen met scholieren over de begraafplaats zijn ook niet meer toegestaan, net als de jaarlijkse dichtersavonden. ‘Volgens de interim-directeur van de begraafplaats mag alleen De Nieuwe Ooster nog activiteiten in het gedenkpark organiseren. Waarom zeggen ze niet. Die grond is van de gemeente, dus je zou zeggen voor iedereen. De wandelingen met kinderen over de Nieuwe Ooster waren baanbrekend en leerzaam. Het hielp sommigen hun angst te overwinnen. Zoals het er nu voor staat, heeft het geen voordeel meer op een begraafplaats te zijn gevestigd.’
Stadsdeel Oost is boos op Sluiter omdat hij een eigen persbericht rondstuurde waarin hij zijn bezorgdheid uit. ‘Het stadsdeel zegt dat ik dit deed, terwijl wij nog in gesprek waren. Dat is onjuist. Wij werden voor een voldongen feit gesteld. Het stadsdeel kwam, niet erg netjes, al met een beleidsaankondiging voordat onze vrijwilligers waren ingelicht en wij met de begraafplaats over de toekomst hadden gesproken. Voor de vrijwilligers zijn de gevolgen van de door het stadsdeel beoogde transformatie groot. Ik heb twee keer geprobeerd een wat mij betreft prematuur persbericht van het stadsdeel tegen te houden. Toen daar geen gehoor aan werd gegeven, schreef ik ons eigen persbericht. De interim-directeur van de Nieuwe Ooster valt erover dat zijn naam in mijn persbericht staat vermeld. Voorheen deed de communicatieafdeling van De Nieuwe Ooster dit ook. Daarom vind ik het een vreemd verwijt.’
Het AFK (Stichting Amsterdams Fonds voor de Kunst) bemiddelt tussen Tot Zover, De Nieuwe Ooster en het stadsdeel. Ze geven het museum ook subsidie. Daar zijn voorwaarden aan verbonden, zoals het aanbieden van lesprogramma’s. Door het vervallen van De Rode Loper op School kan Tot Zover nu niet alle verplichtingen nakomen en loopt de subsidie gevaar. Sluiter hoopt dat de bemiddeling zorgt voor een positieve wending, maar blijft bezorgd. ‘Je kunt een ontmanteld café eufemistisch een multifunctionele ruimte noemen, maar de baksteen die het stadsdeel een taart noemt, blijft toch echt een baksteen.’
