Als het over vergroenen van de stad gaat, over klimaatverandering en over biodiversiteit, dan gaat het al snel over bomen. Want bij al deze zaken geldt: een boom helpt. En dan vooral een oude boom, want hoe groter de boom, hoe groter de kroon. Hoe zit het met de bomen in Amsterdam?
Lisa Scheerder | Illustratie Josien Vogelaar
In Nederland zijn er tussen de 135 en 150 miljoen bomen. Er wordt geschat dat er in Amsterdam ongeveer één miljoen bomen zijn. Ruim twee derde van die bomen vind je in de stad vooral op plaatsen die niet openbaar toegankelijk zijn, zoals binnentuinen, hofjes, en bijvoorbeeld ook in de Hortus en Artis en op begraafplaatsen. De gemeente heeft rond de 300.000 bomen in beheer. Van die bomen zijn er 175 op een speciale lijst gezet; monumentale bomen die extra beschermd worden.
Oude en grote bomen
In het verspreidingsgebied van de IJopener groeien zes monumentale bomen van tachtig jaar of ouder. Eén staat er aan het begin van de Zeeburgerdijk, een Hollandse iep van tachtig jaar, en drie aan het eind bij het Amsterdam-Rijnkanaal: twee lindes en een Canadese populier, ook zo’n tachtig jaar oud. Dan staat er nog een Canadese populier bij het voormalige stadsdeelkantoor Zeeburg op de Entrepotkade. De oudste boom is een plataan van honderd jaar en die staat aan de Baanderskade in de Architectenbuurt. De gemiddelde gemeenteboom wordt niet vreselijk oud, rond de 43 jaar. Dat komt omdat ze op plekken staan waar veel verkeer langskomt en ze sneller beschadigd raken en ziek worden. De oudste boom in Amsterdam is een zomereik van 275 jaar oud. Die boom staat naast het chimpanseeverblijf in Artis. De grootste boom van de stad staat bij de Oudemanhuispoort. Het is een Hollandse iep uit 1890 en hij is 35 meter hoog.
De Amsterdamse boom
Het is niet te zeggen welke bomen het meest voorkomen in Amsterdam. Van de bomen die de gemeente in beheer heeft, een derde van het totale aantal bomen, is dat wel bekend. Op nummer één staat nog steeds de iep. Daarvan zijn er bijna 32.000 in gemeentelijk beheer. Dan komt de linde met ruim 26.000 exemplaren. Op plaats drie staat de esdoorn. Ruim 25.000 zijn ervan. De es komt daarna, met ruim 19.000 exemplaren. En op de vijfde plaats staat de plataan met ruim 15.000 exemplaren. Als je zelf wilt kijken welke bomen in jouw buurt staan, kijk dan op de bomenkaart van Amsterdam.
Kappen en planten
In het klimaatakkoord is afgesproken dat gemeenten elk jaar 1 procent extra bomen in hun gemeente planten. Als we uitgaan van één miljoen bomen in Amsterdam, dan zou dat om 10.000 bomen per jaar gaan. De gemeente heeft zichzelf als doel gesteld om 2.500 bomen extra per jaar te planten. Tegelijkertijd blijkt eenzelfde aantal per jaar gekapt te moeten worden omdat deze bomen een veiligheidsrisico vormen. Bovendien is de gemeente bij boominspecties gestuit op een flink aantal plekken waar ooit een boom heeft gestaan maar waar tot op heden nooit herplant heeft plaatsgevonden. Het gaat om 1.550 plekken. De gemeente hoopt in 2023 de achterstand te hebben ingelopen.
Groen per huishouden
Is het mogelijk om te beoordelen of er in Amsterdam voldoende, goed en bruikbaar groen is? De Wereldgezondheidsorganisatie hanteert een norm van 20 tot 30 m² groen per huishouden in een stad. Het gaat dan om groen op korte afstand van je huis waar je kunt recreëren. In Amsterdam is er gemiddeld 57 m² van zulk groen per huishouden. In het verspreidingsgebied van de IJopener is deze hoeveelheid groen wisselend. In het Oostelijk Havengebied is er 5 m² groen per huishouden. In Zeeburgereiland/Nieuwe Diep is dat 391 m². In IJburg-West 6 m², in IJburg-Zuid 22 m². In de Indische Buurt-Oost is er 88 m² groen per huishouden en in de Indische Buurt-West helemaal geen groen per huishouden: 0 m². Naast een groot deel van Oost, scoren ook geheel Centrum en West onder de norm. Maar stadsdelen Zuid, Nieuw-West, Noord en Zuidoost liggen juist boven de norm. Er kunnen in Oost dus nog wel wat extra bomen bij.
