Op de eerste kerstdag in 1671 werd de Oosterkerk in gebruik genomen. Kerstmis 2021 was daarom een gedenkwaardige dag voor de Stichting Oosterkerk die al zo’n 35 van die 350 jaar de kerk beheert. Maar vieren van dat feestelijke feit was er niet bij, de coronacrisis maakte dat onmogelijk. Ook het jaarlijkse nieuwjaarsconcert door familie ’t Hart en de gebruikelijk nieuwjaarsreceptie voor de buurt gingen niet door. En nog steeds is er onduidelijkheid over de toekomst van de kerk.
De prachtige Oosterkerk aan de Kleine Wittenburgerstraat is het middelpunt van de Oostelijke Eilanden en de Kadijken. De actieve Stichting Oosterkerk die het pand beheert, organiseert er onder meer concerten en biedt jonge musici de gelegenheid van zich te laten horen.
Ondanks alle beperkingen organiseerden de vrijwilligers van de stichting het afgelopen half jaar 39 gratis toegankelijke en goed bezochte concerten georganiseerd. Maar de geplande viering van het 350-jarig bestaan van de kerk moest worden afgelast. Als alles meezit is er in mei een 5-daags festival met workshops, kindervoorstellingen, lezingen, een expositie en uiteraard muziek. Maar dan moet het virus zodanig bestreden zijn dat de maatregelen zijn teruggedraaid.
Er is veel gebeurd na de kerk in 1671 in gebruik werd genomen. In de tijd van de eerste predikatie waren de Oostelijke Eilanden het bruisende hart van de Amsterdamse scheepsbouw en zeehandel. Met activiteiten op de werven en pakhuizen van de Verenigde Oost-Indische Compagnie op Oostenburg en de werf van de Admiraliteit op Kattenburg. De kerk werd gebruikt voor de Hervormde eredienst tot het gebouw in de jaren zestig wegens bouwvalligheid moest worden gesloten wegens de slechte constructieve toestand van het gebouw. Al snel trad het verval in. De noodzakelijke restauratie liet door geldgebrek jaren op zich wachten.
In 1969 kocht de gemeente Amsterdam het monumentale gebouw voor het symbolische bedrag van één gulden. Op aandrang van buurtbewoners werd de kerk voor dreigende sloop behoed en grotendeels in de historische staat hersteld. Vóór de restauratie had de gemeente plannen om de kerk te slopen als onderdeel van het grootschalige stadsvernieuwingsproject. Door optreden van de buurtbewoners is dat uiteindelijk niet gebeurd. Pas in 1978 begonnen eindelijk de voorbereidingen voor de restauratie. Sinds 1985 is de kerk in gebruik door instellingen op sociaal en maatschappelijk gebied.
Naar verwachting neemt Stadsherstel de Oosterkerk van de gemeente over. Welke nieuwe bestemming het rijksmonument zal krijgen is nog onbekend. Stadsherstel wilde de ruimte verhuren aan het Balletorkest. Bewoners kozen voor de PKA om daarmee het gebruik van de ruimte door de buurt en de gratis concerten te kunnen voortzetten.
Als het aan de gemeente ligt worden het Balletorkest en de Protestante Kerk Amsterdam (PKA) allebei huurders van het gebouw. Stadsherstel moet dan garanderen dat de kerk gedurende twintig dagen per jaar tegen een laag tarief beschikbaar is voor de buurt en dat er ruimte blijft voor gratis concerten. Dat lijkt een terechte eis van de bewoners. Er is geen andere ruimte in postcode 1018 beschikbaar voor de evenementen die in de kerk wel mogelijk zijn. Wanneer knopen worden doorgehakt is niet duidelijk.
