Oud Nieuws | 14 mei 1985 – De plannen voor de woonbebouwing van het Amsterdamse Oostelijk Havengebied krijgen gestalte. Maandag reageerde desgevraagd zowel het CDA als PvdA voorzichtig positief op het voorstel van B en W om tienduizend woningen te bouwen in het Oostelijk Havengebied. De raadscommissie Ruimtelijke ordening nam maandag nog geen beslissing. Door procedurele foutjes volgt de beslissing waarschijnlijk aan het einde van deze maand.
Het Oostelijk Havengebied van de hoofdstad belichaamt de vergane glorie van de Amsterdamse haven aan het IJ, gebouwd aan het eind van de vorige eeuw. Het is een somber gebied, met kaden, rechte wegen en grote pakhuizen, ten oosten van de spoorlijnen vanaf het Centraal Station richting Utrecht en Amersfoort. De gebouwen, met fraaie namen als Brazilië, Uruguay en Argentinië, zijn als opslagloodsen in gebruik. Tussen de spoorrails groeit gras.
De havens hebben legendarische namen als Spoorwegbassin, Ertshaven en Entrepothaven. Nu loopt er nauwelijks nog een schip binnen om te worden gelost. Er ligt wel een aantal woonboten. Enige panden zijn eind jaren zeventig gekraakt. Daarnaast staan langs hier en daar wat woonhuizen. Er wonen rond zeshonderd mensen.
Plannen
De gemeente Amsterdam wil daar tienduizend woningen bouwen. Het bouwen van woningen voor Amsterdammers ver van de stad is een achterhaald idee. Almere en Purmerend zijn verrezen, maar de mensen bleven veelal in Amsterdam werken. Het logische gevolg hoort iedereen dagelijks op de radio wanneer de nieuwslezer kilometers lange files meldt voor de Coentunnel.
Amsterdam zoekt naar nieuwe bouwlokaties binnen de stadsgrenzen. Het Oostelijk Havengebied is daar een van. Verder heeft de gemeente vage plannen om een stuk van het IJsselmeer in te polderen voor 25 duizend woningen. Dat heet het plan Zeeburg of NieuwOost. Ook het tuinbouwgebied Sloten, aan de zuid westkant van de stad komt in aanmerking voor woningbouw.
De plannen van het Oostelijk Havengebied zijn het verst ontwikkeld. De eerste plannen dateren uit 1978. Het idee lag voor de hand. De haven wordt nauwelijks nog als haven gebruikt. Het voorstel was alles te dempen en dan in het gebied woningen te bouwen. Daarop kwam veel commentaar. Hoofdpunt van kritiek was dat in de plannen geen rekening werd gehouden met het bijzondere karakter van een havengebied, met veel lange kaden en water.
De plannen zijn in de loop van de tijd veranderd. Het nu ter discussie staande plan voor het Oostelijk Havengebied gaat uit van minimale droogleggingen. Alle partijen vinden dat het unieke karakter van het havengebied zo goed mogelijk tot uiting moet komen. Zoveel mogelijk mensen moeten langs het water kunnen wonen.
Het gebied is ruim driehonderd hectare groot. Daarvan is 170 hectare water, de rest is land. Dertig tot veertig hectare is bestemd voor bedrijfsterreinen en spoorverbindingen. Voor woningbouw is 90 hectare beschikbaar. De gemeente wil verder ten noorden van het Oostelijk Havengebied een ondiep stuk van het IJ droogleggen en zo een eiland maken: het Kompaseiland. Daar kunnen 1400 woningen komen. Er is ook ruimte gereserveerd voor een nieuwe spoorwegverbinding naar het oosten.
Nieuwbouw
Als de plannen deze maand worden goedgekeurd, kan de nieuwbouw in 1988 beginnen. Het grootste deel van de woningen moet voor 1995 zijn gerealiseerd. Tot in het jaar 2025 zijn de bouwers dan zoet met het gebied.
De hoofdmoot van de woningen zijn woningwetwoningen. De nadruk ligt op kleine woningen voor maximaal twee mensen. Twintig percent van de woningen is voor gezinnen bestemd, nog eens twintig percent voor projecten als woongroepen. Planologisch lijkt de woningbouw wel inpasbaar, maar of het financieel rond is te krijgen, is de vraag. Amsterdam verwacht per woning een tekort van dertigduizend gulden.
Woordvoerster voor de PvdA over het Oostelijk Havengebied, A. Wildenkamp: „De financiering van het project blijft onzeker. Het rijk wil dat de gemeente de bouw financiert uit het fonds stadsvernieuwing. Dat kan niet. Wij vinden dat het rijk met extra geld over de brug moet komen, net zoals dat in Rotterdam is gebeurd bij de bebouwing van oude havengebieden.”
Amsterdam zou Amsterdam niet zijn als geen groep inwoners tegen de plannen in het geweer zou zijn gekomen. In dit geval de bewonersgroep Oostelijk Havengbied. Woordvoerster A. Zuiderveld: „Wij zijn voor woningbouw in het havengebied. Wij wonen er zelf en het is een schitterend gebied om te wonen. Het oorspronkelijke plan uit 1978 vonden wij te grof, dat liet niets van de haven heel. Ook het huidige plan houdt te weinig rekening met het water. Er moeten voldoende ligplaatsen voor woonschepen komen en het water moet zo weinig worden gedempt.”
De groep pleit voor sociale woningbouw in het gebied en wil geen premiekoopwoningen, zeker niet op de fraai gelegen koppen van de kaden. „Anders komen de mensen met hoge inkomens op de mooiste plekken te wonen.”
Volgens Heijne (CDA) is het plan een ideale manier om het aantal inwoners van de stad weer omhoog te krikken. „De afname van het aantal inwoners van Amsterdam is tot stilstand gekomen. Een nieuwe woonbuurt in het Oostelijk Havengebied kan deze ontwikkeling verder stimuleren.”
Bron de Volkskrant
Foto Stadsarchief Amsterdam
