De Weesperstraat en de Wibautstraat vormen de drukste verkeersader van Amsterdam. Samen worden ze ook wel Knowledge Mile genoemd. Door bijvoorbeeld meer groen aan te brengen en het gebied te transformeren tot ‘Knowledge Mile Park’ wil de gemeente de leefbaarheid verbeteren. Deze vergroening zou onder meer kunnen helpen tegen hittestress.
Gideon Spanjar en Sába Schramkó van de Hogeschool van Amsterdam onderzochten in welke mate de warmte blijft hangen en hoe comfortabel het is om hier op zomerse dagen te lopen. In augustus 2023 voerden ze op verschillende punten op de Knowledge Mile hittemetingen uit. Met gebruik van mobiele weerstations en infraroodcamera’s konden ze hittestress én verkoelende plekken opsporen. Ook vroegen ze 57 voorbijgangers naar hun thermisch comfort, ofwel tevredenheid met de gevoelstemperatuur. De resultaten laten het hitteverloop tijdens een milde zomerdag zien, met een temperatuur tussen de 23 en 25 graden.
Op stenige plekken als het Weesperplein bleken mensen zelfs rond vijf uur ’s middags, toen de zonkracht al afnam, nog last te hebben van hittestress. De gevoelstemperatuur (PET) lag toen tussen de 35 tot 40 graden. Volgens Spanjar komt dat doordat de stenen de hele dag waren blootgesteld aan de zon, waardoor ze de warmte vasthielden. Het gevolg is dat je door een zee van hitte loopt. Als je op zo’n moment bij de stoplichten staat te wachten kun je alleen maar hopen dat ze snel op groen springen zodat je kunt doorlopen.
De uitkomsten van de gebruikersenquête laten volgens Schramkó zien hoe belangrijk het is om het thermisch comfort goed te reguleren. Meer dan de helft van de ondervraagden gebruikt het gebied dagelijks en veel passanten moeten er zijn om te lopen naar hun werk, het openbaar vervoer of de supermarkt te lopen.
De onderzoekers vroegen de voorbijgangers ook om zich voor te stellen dat ze op een warme zomerdag door het gebied liepen. In die situatie gaven ze het thermisch comfortniveau gemiddeld een vijf. Ze noemden de drukte van het gebied en het gebrek aan schaduw als belangrijkste redenen voor dit cijfer.
Het gebied is volgens Spanjer niet alleen maar stenig en er is niet overal sprake van hittestress. Op de Knowledge Mile zijn ook groene gebieden te vinden, zoals het Jonas Daniël Meijerplein en het Wibautpark. De volwassen bomen met grote en dichte kronen blijken bijzonder effectief om verkoeling te bieden. Door hun schaduwwerking en verdamping kunnen zij het meest bijdragen aan het lokaal verminderen van hittestress. Het groen werd hoog gewaardeerd door de ondervraagden, maar kan volgens hen nog aantrekkelijker worden ingericht.
Rond het spitsuur, om half zes ’s middags, hebben bomen op beide locaties de gevoelstemperatuur van de hitte met 20 graden verminderd. Hierdoor ontstond een afname van sterke hittestress (41°C PET) tot geen hittestress (21 °C PET). Het verkoelende effect van schaduwelementen nam geleidelijk af naarmate de zonkracht afnam.
De onderzoekers raden aan om hittestress – vooral op looproutes – op te lossen door groen te planten. De bomen in het gebied zorgen ervoor dat de gevoelstemperatuur wordt verlaagd met wel 13 tot 20 graden. Soortgelijke inrichting kan dus een grote bijdrage leveren aan een beter thermisch comfort van het gebied. Komende jaren werkt de Knowledge Mile met de gemeente Amsterdam, de buurt en andere betrokkenen door aan het verder vergroenen van het gebied.
Bron HvA Kenniscentrum Techniek
