De nieuwe tentoonstelling over plastic toont tot 7 mei 2023 de verschillende manieren waarop ons leven is doordrongen van dit materiaal.
Evelien Polter | Foto’s Scarlett Yang Design | Azgard Itambo
Het redt levens omdat het de hygiëne in ziekenhuizen verbeterde én aan de andere kant doodt het veel leven in zee. Dubbel dus, goed én kwaad, een echte ’crush’ die je verheft en vermorzelt. Beide kanten zijn door het Tropenmuseum in beeld gebracht in de expositie ’Plastic Crush’.
Licht ontvlambaar
Plastic begon met de biljartbal, die ooit werd gemaakt van ivoor. Om het aantal afgeschoten olifanten terug te dringen, werd voor de biljartindustrie in 1869 het eerste polymeer uitgevonden door John Wesley Hyatt. De biljartbal van celluloid was absoluut beter voor de olifantenpopulatie, maar bleek nogal ontvlambaar.
Scarlett Yang, gemaakt van bioplastic.
Plastic, dat nu meestal naar het geheel van verschillende soorten polymeren verwijst, betekent letterlijk ‘plooibaarheid, plasticiteit’. Het bleek een geweldig materiaal omdat het zo goed in alle vormen te plooien was en ook nog heel lang goed bleef. Bovendien verdrukte het makkelijk te produceren, goedkope en toegankelijke nieuwe materiaal veel ambachtelijke materialen. De tentoonstelling laat dat mooi zien: Japanse lakbakjes werden Tupperware, regenjassen van palmblad maakten plaats voor de plastic poncho, het zilveren oorlepeltje ruimde het veld voor het wattenstaafje.
Zeer tijdelijk
De tentoonstelling gaat over de wereldwijde geschiedenis van design en over de restanten van koloniale geschiedenis. Zoals met zo veel problemen zijn het de kwetsbaarste landen die het meest te lijden hebben onder onze verslaving aan plastic. De vervuiling is niet eerlijk verdeeld. Bij binnenkomst laat een interactieve kaart zien waar de grootste plasticsoepen ronddobberen in de oceanen: voor de kust van West-Afrika, bij het Caraïbisch gebied en in de Stille Oceaan.
Verschillende kunstenaars en ontwerpers bevragen de waarde van plastic. Zo reageert Scarlett Yang op de vervuilende mode-industrie met een fenomenale jurk van bioplastic (gemaakt van algen) die langzaam zal oplossen. Ze ontwierp een oplosbare jurk van een zelfgemaakt bioplastic van algen en water. De jurk is exclusief en zeer tijdelijk te zien in het Tropenmuseum. Tijdens de duur van de tentoonstelling zal het stuk volledig oplossen en geen enkel spoor achterlaten. Het is de eerste keer dat Yang’s werk fysiek in Nederland te bekijken is.
Niet duurzaam
In de plasticverslaving spaart het museum zichzelf niet: vlak bij de ingang staat een hekwerk waarin al het plastic dat alleen al nodig was voor het maken van deze tentoonstelling is opgeslagen. Bubbeltjesplastic zoekt naast plastic steuntjes en kunststof spanbanden een weg naar buiten.
Tentoonstellingen maken is in principe niet duurzaam. Om toch een steentje bij te dragen aan een betere wereld stelden de makers zich ten doel zo veel mogelijk klimaatneutraal te werken. Veel materiaal is gehuurd en sokkels zijn van gerecycled materiaal gemaakt in opnieuw in te zetten vormen, waardoor ze goed herbruikbaar zijn.
