Home IJopener Uitbundige schilderijen van Domingos Martins

Uitbundige schilderijen van Domingos Martins

0

Het werd een dynamisch interview in Portugees-Nederlands met de Braziliaanse kunstenaar Domingos Martins, waarbij flink moest worden nagedacht over wat er bedoeld werd. Als hij zichzelf beschrijft, tekent hij een driehoek in de lucht, de drie punten vertegenwoordigen: schilderkunst, dans en spiritualiteit. ‘Dat ben ik’, zegt hij.

Lida Geers | Foto’s Lida Geers

Domingos woont al jaren in de Soembawastraat, een atelier heeft hij niet: te duur! Hij is geboren in 1953 in het noordoosten van Brazilië, in het dorpje Pinheiro, vlakbij San Louis, een grote havenplaats. Hij heeft daar tot zijn vijftiende gewoond. Om bij te verdienen werkte hij als schoonmaker in een art school. Tijdens het werk viste hij voor hem bruikbaar schildersmateriaal uit de vuilnisbakken en begon met schilderen. ‘Ik werkte gewoon op karton, met het materiaal dat ik gevonden had. Dat mocht eigenlijk niet, maar wat doe je als je geen geld hebt en toch wilt schilderen? Dat ik schilderde hield ik geheim, omdat ik in principe in overtreding was. Op een bepaald moment kwam iemand van de Art School langs, die kunst selecteerde voor verschillende exposities. Door toeval zag hij mijn werk en was daar heel erg van onder de indruk. Ik schilderde toen écht naïef. Kinderlijk, maar wel met heel veel dynamiek. Veel mensen, die altijd op weg waren in een optocht of een processie, met huisjes en ook vaak de Carnaubapalm, mijn favoriete boom. Ik vertelde met deze schilderijen altijd een verhaal.’

Kinderboerderij.

De man die de kunst selecteerde vroeg Domingos of hij nog meer schilderijen had en of hij er eventueel meer wilde maken. Dat ging niet, want Domingos had geen geld om materiaal te kopen. Dat werd toen voor hem geregeld. Hij ging aan de slag. Na twintig schilderijen, moesten er grote schilderijen komen om op te hangen in hotellounges. In 1972 had hij zijn eerste groepsexpositie en in 1978 vervolgens zijn eerste solo-expositie. Hij stond versteld dat er tijdens die expositie zoveel belangstelling voor zijn schilderijen was. Hij verhuisde naar Rio de Janeiro. Daar volgde hij vier jaar lang een dansopleiding bij de beroemde Braziliaanse choreograaf Dennis Gray van het Theater Municipal Rio de Janeiro. Naast de kunstacademie, die hij ook volgde, en zijn dansopleiding werkte hij mee aan de beroemde jaarlijkse carnavalsoptocht. ‘Ik regelde de kleurencombinaties in de optocht en zorgde dat de wagens qua kleur mooi op elkaar aansloten.’

Uitbundige kleuren
Zijn schilderijen veranderden geleidelijk van naïeve kunst naar meer abstracte. Niet meer de grote groepen, maar meer de aandacht gevestigd op één figuur. In uitbundige kleuren, zijn Braziliaanse roots verloochende hij niet, maar toch heel ingetogen. Zijn leermeesters daarin waren onder anderen Léger, Picasso, Chagall. In die tijd ontmoette hij Albert van Veren, docent fotografie die voor studie naar Brazilië kwam. Omdat Domingos Portugees sprak en Albert Engels besloten ze samen een rondreis door Brazilië te maken. Tijdens de reis werden ze geliefden. Later nodigde Albert hem uit voor een expositie in Bern in Zwitserland.

Nadat Albert weer terug naar Nederland was gegaan en hij naar Brazilië bleek dat zij elkaar niet konden missen. Domingos volgde zijn hart en vertrok in 1983 naar Nederland. Hij vestigde zich hier als beeldend kunstenaar en meldde zich aan bij de Rietveld Academie. Daar studeerde hij twee jaar, maar kon er uiteindelijk toch zijn draai niet vinden. Hij werd volgens hem een andere kant opgeduwd dan hij wilde. Hij stopte en kreeg een officieel bewijs van deelname dat hij gedurende twee jaar de opleiding had gevolgd. Na veel gerommel tussen allerlei papieren wordt de brief trots tevoorschijn getoverd: het bewijs!

Heel archief
Voor alles wat hij vertelt, heeft hij wel één of meer foto’s, krantenknipsels of schilderijen, die tot voor 1972 teruggaan. Iedere keer wordt er gezocht tussen de stapels mappen, om juist die ene foto te vinden. Tijdens ons gesprek zoekt hij naar foto’s waarop hij koningin Beatrix een door hem beschilderd bord overhandigt. Ondertussen vertelt hij het verhaal over hoe dat allemaal in z’n werk ging. Via de Dienst Werk en Inkomen kwam hij terecht in een project dat zich bezighield met het oppimpen van de Staatsliedenbuurt. In die tijd was dat een verpauperde buurt en de gemeente wilde het uiterlijk van de wijk een opfrisbeurt geven. De scholen werden beschilderd, en hij had tijdens een door hem georganiseerde therapiedag met de mensen van Stadsdeel West borden beschilderd met glazuur. Zelf had hij een portret van koningin Beatrix, als koningin der zee, geschilderd. Ieder jaar werd er een feestelijke manifestatie gehouden en dat jaar kwam koningin Beatrix naar de opening. ‘Ik had het decor gemaakt, zoals ieder jaar, en heb in een door mij ontworpen kostuum gedanst en daarna het bord aan de koningin gegeven. Dat heeft ze van mij aangenomen. Er hangt nog steeds een schilderij van mij in het stadsdeelkantoor.’

Muurschildering tunnel Javaplantsoen – Flevopark. Foto Björn Martens.

Tunnel van het Flevopark
Door toedoen van de gemeente Amsterdam kreeg Domingos in 2014 de opdracht een schildering te maken voor de tunnel die van het Javaplantsoen naar het Flevopark loopt. ‘Nou, dát heeft me heel wat hoofdbrekens gekost. Ik heb er wel een half jaar over gedaan voordat ik wist wat ik daar zou schilderen. Uiteindelijk heb ik gekozen voor de vogels die ik in Brazilië als kind heb gezien en waar ik nog steeds een beetje heimwee naar heb. Het werden vogels uit het Amazonegebied, zoals de kolibrie en de papegaai. Op die manier heb ik deze mooie vogels ook een plekje in het Flevopark gegeven. Ik heb over het schilderen ervan niet zo heel lang gedaan. In veertien dagen was ik klaar.’ Al eerder heeft Domingos een tunnel verfraaid in Zaandam, dat was in 1990. Hierbij gebruikte hij keramische tegels, die hij beschilderde en die daarna werden gebakken in het keramisch centrum Keramikos in Haarlem. Dat project duurde wel drie maanden voordat het af was, hij wordt er nog moe van als hij eraan denkt.

‘Ze kunnen me bellen’
Op dit moment is Domingos niet zo heel actief meer. Zijn gezondheid laat te wensen over en het is voor hem moeilijk ergens veel energie in te steken. Hij wijst naar een schilderij dat aan de muur hangt en zegt: ‘Dit schilderij wacht al een jaar op het moment dat het wordt afgemaakt. Waarschijnlijk gebeurt dat niet meer.’ Toch heeft hij onlangs nog een aantal buitentafels voor de Meevaart beschilderd. Wat hij nog wel doet is het geven van therapie. ‘Ik geef met speciale kruiden en rituelen mensen hun energie terug. Dat heb ik geleerd van mijn ouders.’ In zijn huis liggen heel veel schilderijen, al of niet ingelijst, allemaal te wachten op een mogelijke koper. Op de vraag wat mensen moeten doen die iets van hem willen kopen, antwoordt hij lachend: ‘Nou, ze kunnen me bellen.’ Misschien ooit nog eens een expositie?

Check Google: Domingos Martins Paintings-slideshow | 06 8582 7319 |  [email protected]