Tot de ingrijpende verbouwing van het Amsterdam Museum aan de Nieuwezijds Voorburgwal is voltooid, zijn in de tijdelijke locatie in de Hermitage aan de Amstel kleine tentoonstellingen te zien. Centraal staan verhalen over heden en verleden in de buurt. De exposities zijn de weergave van samenwerking tussen het Amsterdam Museum en kleine buurtmusea in de stad. oost-online neemt een kijkje.
Anne-Mariken Raukema
Onder de noemer Collecting the City zijn tot eind augustus die vier bescheiden zalen in de tijdelijke huisvesting van het Amsterdam Museum ingericht. Op een mooie zaterdagmiddag fiets ik naar de Amstel. Op de indrukwekkende binnenplaats van het complex is het druk. Jonge mensen zitten in het gras en slenteren langs de kramen die de wekelijkse biologische markt vormen. Hip en trendy.
Wisseltentoonstellingen
Eenmaal binnen lukt het pas de derde museummedewerker me uit te leggen waar de tijdelijke tentoonstelling te zien is. Ze loopt met me mee, moet zelf ook even zoeken. ‘De tentoonstelling staat er pas twee weken’, verexcuseert de medewerker zich. Verwarrend is ook de naamgeving. Is het nou Samen meer Mokum, Collecting the City of Museum om de Hoek waar ik naar zoek?
Met drie exposities start het museum de samenwerking van drie jaar. Gemeenschappen, particulieren en instellingen belichten aan de hand van verhalen en objecten elk half jaar een ander thema. Het eerste thema is ‘Armoede, eerlijke handel en (de)kolonisatie’. In Jacob Geel Vertelt: terug naar een verbonden buurt vertellen bewoners van de inmiddels afgebroken buurt in Nieuw-West hun verhaal. Specerijen! gaat aan de hand van specerijen in op de Aziatische invloed op de Nederlandse eetcultuur.
De twee kleine exposities maken in september plaats voor nieuwe kleine musea die bij elkaar in de buurt liggen en onderdelen van hun collecties tonen rond het thema ‘Gentrificatie en woningbouw’. Tot in 2025 wordt dan nog aandacht geschonken aan de onderwerpen ‘Vertier, kunst en poëzie’, ‘Water en ambacht’, ‘Religie, de dood en slavernij’ en ‘Beroemde Amsterdammers uit de geschiedenis’.
Museum om de Hoek
Vast onderdeel van de wisseltentoonstellingen is Museum om de Hoek. Dit platform van 23 kleine en buurtmusea in de stad nam tweeënhalf jaar geleden het initiatief en benaderde het Amsterdam Museum. Voorzitter Edwin Reinold is blij met het resultaat en hoopt dat een bezoek aan het museum aan de Amstel leidt tot kruisbestuiving; meer bezoekers naar de kleine musea verspreid over de stad. Hij licht toe: ‘In museumland zie je een trend van intuïtieve verbanden. Dat is begonnen met Paul Spies, voormalig directeur van het Amsterdam Museum, die dit nu in Berlijn uitvent.’ Niet voor niets is Berlijn de eerste stad buiten de landsgrenzen waar Museum om de Hoek de ambities op richt.
Armoede, eerlijke handel en (de)kolonisatie
Praktische overwegingen leidden ertoe dat de musea die binnen een van de zes thema’s samenwerken fysiek dichtbij elkaar liggen. Zo presenteren het Multatulimuseum, Buurtmuseum Indische Buurt, Cacaomuseum en Museum Perron Oost zich in deze eerste editie. Niet alleen misstanden rond de thema’s (de)kolonisatie, eerlijke handel en armoede worden getoond, ook oplossingen en de veerkracht van mensen. Alleen het Multatulimuseum ligt niet in Oost, maar aan de Korsjespoortsteeg in het centrum. Wat magertjes is de kleine vitrine met repen chocolade, voorzien van een tweetalig bijschrift ‘Chocoladerepen van verschillende projecten die rechtstreeks met cacaoboeren werken, 2021′ . Leuk, maar verder weinig wol.
Auke Kok bezocht het Amsterdam Museum ook. In NRC van 17 maart geeft hij aan het een ‘hip en woke gedoe’ te vinden. ‘Nieuwe vertellers van nieuwe verhalen uit de buurten met veel ‘tegengeluiden’ van kunstenaars ‘van kleur.’ Hij meent dat het Amsterdam Museum zich etaleert als een instantie die zichzelf onophoudelijk ‘bevraagt’ en intussen gerieflijk buiten schot blijft. Ik kan hem geen ongelijk geven.
Museum Perron Oost zit samen met het Cacao museum, het Multatuli museum en het Buurtmuseum Indische Buurt in expositie Collecting the City in het Amsterdam Museum aan de Amstel. Vanuit het collectief Museum om de Hoek presenteren zich elk half jaar drie of vier andere instellingen in het Amsterdam Museum. De vier instellingen die zich nu presenteren zijn inhoudelijk met elkaar verbonden in de thema’s armoede, eerlijke handel en (de)kolonisatie. Dus niet op locatie en of buurt.
De literaire aanklacht van Multatuli tegen het koloniale bestuur in Nederlands-Indië is de rode draad in deze expositie. Als ambtenaar in Nederlands-Indië ziet Multatuli hoe het Nederlandse koloniale bewind de oorspronkelijke bevolking uitbuit. Via de teksten en originele handschriften van Multatuli kom je bij de cacaoplantages met zijn koloniale verrijking en uitbuiting. De cacao uit Indonesië werd vervoerd naar de grootste cacaohaven ter wereld in Oost-Amsterdam. Topstuk van het Cacaomuseum is een Wereld van Chocolade. Pure chocolade op doek.
De Reis van de Ranchi gaat over een van de schepen waarmee Indische Nederlanders, na de bloedige onafhankelijkheidsoorlog, vertrokken vanuit Indonesië. Onderweg naar Amsterdam werden op de Ranchi 37 kinderen geboren. De Ranchibaby’s kregen een koloniale erfenis en een rugzak met oorlogservaringen mee van hun ouders.
Museum Indische Buurt spiegelt armoede versus de rijkdom van koloniaal Nederland, maar belicht ook positieve kanten die steeds zichtbaarder worden. Bewoners die in de Indische Buurt (Amsterdam-Oost) in armoede leven, krijgen ondersteuning van buurtmultatuli’s. Eén van hen vertelt zijn verhaal en zegt: “Ik wil doorgaan en mij er niet bij neerleggen.”
Check www.amsterdammuseum.nl
