Het ene na het andere record maken we mee: de heetste zomers, ongekende droogtes, de natste winter, het zonnigste
voorjaar, de warmste koningsdag en de stilste periode in onze
levens.
Dick Feenstra | Dwars
Brommende vliegtuigen komen niet over, zelden een witte condensstreep in de lucht, geen files op de Middenweg, de straten, lanen, pleinen, trams en bussen zijn leeg. Het is stiller dan op zondagochtend. Alleen het gezang van veel verschillende vogels die zich opeens wél kunnen laten horen. De lucht is schoner, het leven stiller, in een ongekende crisis en niemand weet hoe de veroorzaker ervan zich verder gaat manifesteren: een vilein virus.
Een vilein virus dat de wereld stil maakt en de lucht schoon
Eiwitpakketjes
Een virus is zo klein, dat je het zestigduizend keer moet vergroten om er iets van te kunnen waarnemen. In een druppel zeewater zitten meer dan een miljoen virussen. Eiwitpakketjes zijn het, die geen cel hebben en dus niet als levende wezens gezien worden. Net als wij hebben ze DNA en ze kunnen erfelijk materiaal makkelijk met elkaar uitwisselen. Daardoor is elk jaar het griepvirus weer nieuw. Het vindt zichzelf steeds opnieuw uit en een virus kan overgaan van dier naar mens. Hetzelfde geldt voor bacteriën. Dan kunnen ze heel besmettelijk en dodelijk worden.
In een warme waterrijke omgeving met veel varkens, eenden en mensen gedijen griepvirussen. Op zo’n manier ontstond ook de Spaanse griep, een pandemie die niemand van ons meemaakte en vooral in de tweede griepgolf, een half jaar later, honderdduizenden doden maakte. Ziekteverwekkers van een plant of dier, die zich in een mens weten voort te planten, kunnen rampzalige gevolgen hebben. De pest, de tyfus en de pokken werden via ratten en hun vlooien door de stad verspreid. Tot er een vaccin was waren mensen bang voor hondsdolheid. Tuberculose, een bacterie, werd door runderen overgedragen en veel later kwam de gekkekoeienziekte.
Spookachtig virus
Er zijn veel dieren die ziektes overbrengen. Van katten kan je de kattenkrabziekte krijgen en van geiten Q-koorts. Door kamelen wordt mers en door pelsdieren sars overgedragen. Ook dat zijn corona-virussen. Ossen worden in verband gebracht met ebola en vleermuizen met lepra. Als je door een mug wordt gestoken, kun je malaria, gele koorts, zika en knokkelkoorts krijgen. In de jaren tachtig dook een spookachtig virus op dat ook in Amsterdam honderden slachtoffers maakte. Het virus was van apen op de mens overgegaan en het heeft jaren geduurd voor er een geneesmiddel tegen Aids was ontwikkeld.
Voor het eerst sinds meer dan honderd jaar is er een pandemie door een dodelijk virus en we weten niet of en hoe Covid-19 zich verder gaat ontwikkelen. Gordeldier en vleermuis worden ervan verdacht betrokken te zijn en mensen ermee besmet te hebben. Maar mensen kunnen ook dieren met corona besmetten, huisdieren en nertsen, bijvoorbeeld.
Het is verwonderlijk hoe zo’n miniem eiwitpakketje, dat niet eens een eigen stofwisseling heeft en niet tot de levende wezens wordt gerekend, onze samenleving plat heeft gelegd, de wereld stil maakt en de lucht schoon.
‘Je ziet de natuur ervan opbloeien’, hoorde ik een parkwachter zeggen.
