Vanuit de ruimte is op nieuwjaarsnacht boven de Randstad een enorme, kortstondige puf fijnstof waargenomen die snel naar Duitsland wegwaaide. Vuurwerk.
Peter Hoogendijk
Voor mensen die zich nogal bekommeren om het klimaat, zoals ik, was de jaarwisseling teleurstellend, want ondanks een vuurwerkverbod werden als vanouds alle registers opengetrokken. Je vraagt je af hoe al die illegale pakketten ongemerkt naar binnen gesmokkeld zijn. En je vraagt je af wie dat allemaal zo belangrijk vinden, vuurwerk afsteken. And why?
Bevrijdend
Twee dingen zijn me opgevallen aan dit vuurwerkfestijn. 1: Zonder handhaving verandert er niks. En 2: mensen zijn erg vasthoudend als het om gewoontes en tradities gaat. Het was aangekondigd dat het vuurwerkverbod niet gehandhaafd zou worden – ook wel weer begrijpelijk in deze zwaarmoedige coronatijden – en ja hoor, velen voelden zich vrij om hun gang te gaan. Niks leukers dan zwartrijden tijdens een conducteursstaking. Vuurwerk afsteken tijdens een lockdown voelde misschien wel extra bevrijdend. Ik heb er ervaring mee, vroeger vond ik vuurwerk afsteken ook fantastisch. Eerlijk!
De ervaringen met dit vuurwerkgedoe gelden waarschijnlijk ook voor de problemen met het klimaat. Als we de klimaatcrisis enigszins willen beteugelen, moeten we niet alleen goede regels en wetten opstellen, maar we moeten die vervolgens ook gewoon handhaven. Niks door de vingers zien, maar betalen, pannenkoek! De opbrengsten gaan naar de kant waar de oplossingen liggen. De handhaving wel graag met heldere uitleg erbij aan de overtreders, dat moet niet moeilijk zijn. Je hebt er alleen politieke wil (of moed) voor nodig.
Fikse uitdaging
Maar het opstellen van die nieuwe regelgeving is moeilijk als het gewoontes, tradities en andere verworvenheden treft. Vlees eten, vliegvakanties, vuurwerk, dat soort. Het lijkt wel alsof alles wat leuk en lekker is, verboden moet worden om het klimaat te redden. Dat is communicatief gezien een fikse uitdaging, zullen we maar zeggen. Of eigenlijk: niet te doen! Zeker niet omdat de alternatieven vaak bleekjes afsteken bij het origineel. De meeste vleesvervangers (treurig woord) halen het niet bij de simpelste hamburger. De Noordzee bij IJmuiden is toch net iets minder aantrekkelijk dan de Spaanse costa’s of een Caribisch palmenstrand. En vuurwerk, ik zei het al, dat appelleert aan het oergevoel om vuur te beheersen. Zelf afsteken is honderd keer mooier dan er alleen maar naar kijken. Deze magie weet vooral jonge puberjochies te betoveren. En volwassen mannen die, laat ik zeggen, mentaal jeugdig zijn gebleven.
Puntje twee dus: wat doe je met die vastgeroeste gewoontes die niet goed zijn voor de planeet en onze toekomst? De truc is om alternatieven te vinden die toch de moeite waard zijn. Dat is niet eenvoudig. Daarom zou iedereen ook gratis de langdurige cursus ‘Sober Leven is Super Chill’ moeten krijgen. Dat is dus die moeilijke boodschap, omdat veel mensen soberheid helemaal niet chill vinden.
Dennenshampoo
Toch een klein voorbeeldje van een geslaagd alternatief: de kerstboomversnippering in Park Frankendael afgelopen 3 januari was echt ontzettend leuk. Er was vrolijke muziek, tientallen mensen kwamen hun kerstboom brengen, de mannen van Groen genoten van alle aandacht, kinderen hielpen met sjouwen. Fikkie stoken was leuk vroeger, maar zo’n versnipperaar is ook fascinerend. En kerstboomsnippers ruiken veel lekkerder (dennenshampoo!) dan zo’n puf houtrook vol fijnstof. Volgend jaar weer kerstbomen versnipperen? Gezellig, ik doe mee!
Je kunt zeggen dat zo’n afgezaagde kerstboom na drie weken in huis en daarna hup, op straat helemaal niet duurzaam is. Hoe sober wil je het hebben? Mail me maar [email protected]
