Veel bewoners van IJburg en omgeving zijn geschrokken van de plannen om windturbines rondom Zeeburgereiland en IJburg te plaatsen.
Joyce Hes | Beeld Arjen Poortman
De gemeente Amsterdam heeft in haar ambitie om qua energie zelfvoorzienend te zijn zeven gebieden aangewezen waar mogelijk windturbines worden geplaatst, zogeheten zoekgebieden. Windturbines worden aangemerkt als industriële installaties, hebben gemiddeld een hoogte van 200 meter en moeten samen 50 megawatt energie opwekken. Dat is ongeveer 3% van de energie die Amsterdam jaarlijks verbruikt.
Het gebied rondom Zeeburgereiland en IJburg is een van de zoekgebieden en betreft voor een groot deel het IJmeer. Maar ook buurgemeenten Diemen en Landsmeer hebben plannen om windturbines tegen de gemeentegrens van Amsterdam te plaatsen, zoals achter de Nuon-centrale in de Diemervijfhoek. Op 12 januari jongstleden, bij de digitale Commissievergadering, volgde er een storm van protest.
Vragen die leven
Buurtbewoners die te maken krijgen met de consequenties zoals geluidshinder en horizonvervuiling, voelen zich overvallen en zijn boos. Waarom moeten die turbines zo dicht op de bebouwde omgeving worden neergezet? Waarom kijkt Amsterdam niet verder dan de stadsambities en concentreert de stad zich niet op reële en realiseerbare alternatieven, die bovendien meer opleveren voor het milieu? Dit zijn de prangende vragen die niet alleen bij de buurten maar ook bij milieuorganisaties leven.
Afgelopen najaar is een aantal bewoners van IJburg de beweging Windalarm Amsterdam gestart. Zij zijn niet tegen de energietransitie, maar hebben wel vragen bij de plannen van de gemeente Amsterdam. Hun petitie is inmiddels 10.000 keer ondertekend. Gelijktijdig met een gesprek met wethouder Marieke van Doorninck (GroenLinks) over het probleem organiseerde Windalarm begin januari een grote demonstratie op IJburg. Honderden bewoners droegen een spandoek van tweehonderd meter lang, als symbool voor de hoogte van de windturbines. Veel kranten en de televisie pikten dit protest op.
Norm losgelaten
Het valt op dat veel Amsterdamse zoekgebieden erg dicht bij dichtbebouwde woonwijken liggen. Soms op een afstand van maar 350 meter met alleen een stuk water tot de woningen. Geluid draagt over water nog beter dan over land.
De meeste Europese landen hanteren veel grotere afstanden tot bebouwing. Nederland kent echter geen afstandsnorm, maar alleen een norm voor geluidsoverlast. Die is op dit moment 47 decibel, maar zou volgens een rapport van het RIVM uit 2009 eigenlijk 45 decibel moeten zijn. Boven de 45 decibel zijn, aldus dit rapport, in toenemende mate hinderklachten en gezondheidsproblemen te verwachten.
De provincie Noord-Holland hanteert een afstand van ten minste 600 meter. Maar in een overeenkomst met het Amsterdamse college heeft zij deze norm voor de regio Amsterdam losgelaten, omdat het anders voor de hoofdstad te lastig zou worden om windturbines te plaatsen. Hiertegen maken de bewoners bezwaar omdat ze zich – terecht – zorgen maken dat de aanhoudende geluidsbelasting tot gezondheidsschade zou leiden. Onderzoek van bureau Antea (Zuid-Oost) wijst uit dat het sowieso onverstandig is om turbines op een afstand van 350-500 meter te plaatsen omdat je ze vaker stil moeten zetten, wat ten nadele van de effectiviteit gaat.
Actiebereidheid
De groeiende wetenschappelijke inzichten en de ervaring van omwonenden van bestaande windturbines zijn voor Windalarm reden om de overheid op te roepen een afstand van tenminste 1500 meter tot woningen aan te houden.
De bewoners rondom windmolenpark Spui in Zuid-Holland weten uit ervaring hoeveel geluidsoverlast windturbines veroorzaken. Na de bouw is driekwart van de omwonenden verhuisd omdat ze de herrie niet meer verdroegen. Politici concludeerden achteraf dat dit nooit zo had gemogen.
Dezelfde situatie dreigt zich nu in Amsterdam op veel grotere schaal voor te doen. Amsterdam is veel dichter bebouwd dan een Zuid-Hollandse polder waar beduidend minder gezinnen wonen. Tienduizenden omwonenden dreigen in Amsterdam slachtoffer te worden.
Natuur en recreatie
Duizenden beschermde vogels en vleermuizen broeden en overwinteren hier. Met windturbines wordt dat een slagveld. Natuurorganisaties die zich hebben uitgesproken tegen windturbines in het IJmeer lijken niet serieus te worden genomen.
Ook de recreatie gaat last krijgen van de windturbines. Veel bewoners van Amsterdam Oost en het aangrenzende Zuid-Oost zoeken graag de oevers van het IJmeer op voor de buitenlucht en rust. De komst van de windturbines zal deze rust verstoren.
NIMBY (not in my backyard)
Gevraagd naar windturbines in hun eigen leefomgeving is een ruime meerderheid tegen. Op IJburg en Zeeburgereiland was 61% van de ondervraagden tegen plaatsing van windturbines in hun buurt. Vaak wordt als argument tegen acties door buurtbewoners gesteld dat iedereen vóór alternatieve energiebronnen is, maar niet als het in de eigen achtertuin plaatsvindt.
In een internationaal onderzoek van het RIVM wordt de conclusie getrokken dat juist betrokkenheid van omwonenden van cruciaal belang is, ook voor de beleving van hinder en gezondheidsschade. ‘Het is van belang de zorgen van omwonenden serieus te nemen en hen te betrekken bij het planningsproces en de plaatsing van windturbines’, aldus dit rapport.
Windalarm laat zien niet tegen de energietransitie te zijn, maar wil eerder meedenken over een voor natuur en milieu en ook voor bewoners meest effectieve energietransitie, waarbij niet de belangen van politieke partijen maar die van de samenleving als geheel voorop staan.
Tegenstanders van de huidige plannen, zoals Windalarm, pleiten voor een combinatie van meer zonne-energie en windturbines op andere locaties. Op zee of in het havengebied bij Sloterdijk is nog voldoende ruimte. Zo hoeven de windturbines niet vlakbij woningen te worden gebouwd.
De gemeenteraad van Amsterdam moet dit voorjaar besluiten in welke zoekgebieden de windturbines komen. Dit op basis van de uitkomsten van alle ontvangen reacties en nader onderzoek. Tenslotte zal ook nog een nader lokaal onderzoek moeten plaatsvinden alvorens een initiatiefnemer een vergunning kan aanvragen. Het is te hopen dat de gemeente meegaat in een aanpassing van de plannen. Want ook na 2030 zal er nog veel van de burgers gevraagd worden om de energietransitie mogelijk te maken. En dat draagvlak zal schade oplopen door ondoordachte planning.
Meer informatie en de petitie op windalarm.amsterdam