Bijna dertig jaar geleden verscheen het eerste nummer van Z Magazine. De euro bestond nog niet en van elk verkocht exemplaar kreeg de verkoper één gulden. Inmiddels is de naam veranderd in Z! en kost de straatkant van Amsterdam € 2,50 waarvan de verkoper één euro vijftien overhoudt. ‘Vaak krijgen de verkopers een fooi, terwijl het de bedoeling is dat de klant ook écht een exemplaar koopt’, vinden ze bij het distributiepunt in de Tweede Oosterparkstraat, ‘want de verkopers zijn dan wel dak- of thuisloos, maar het zijn geen bedelaars.’
Koos Spikker
‘Ik ben natuurlijk blij met een fooi, extra geld kan ik altijd goed gebruiken, maar dit is mijn werk dus het liefst wil ik dat iemand ook een krant van me koopt,’ zegt Engelsman Ian. ‘Ik heb jarenlang voor de Engelse luchtmacht gewerkt, ben overal in de wereld geweest voordat ik naar Nederland kwam.’ Hij is even gaan zitten in het distributiepunt om bij te komen in de verwarmde ruimte, een kop koffie te drinken en wat te roken. Het is al meer dan twintig jaar geleden dat hij hier kwam en sinds die tijd werkt hij als verkoper van wat ook wel eens de daklozenkrant wordt genoemd.
‘Ik heb hier geen huis, maar verblijf bij vrienden. Terug naar Devon wil ik niet meer. Nederland is heel tolerant, er zijn koffieshops, de mensen laten je met rust en zijn vriendelijk. Ik heb niet veel nodig, als ik maar in mijn dagelijkse sociale behoefte kan voorzien. Zoals ze in het Engels zeggen ik ben ‘self employed’, ben eigen baas en kan doen en laten wat ik zelf wil. Het verkopen is ook een mooie afleiding, een bezigheid om de dag door te komen. Mensen maken een praatje, ze kennen me vaak bij naam en als ik dan vijf tot tien kranten verkoop vind ik het prima. Tegenwoordig hebben veel mensen geen contant geld bij zich, maar het is voor de klanten nu makkelijker geworden omdat ze ook met een QR-code kunnen betalen. Als ze dat doen, dan kan ik bij het distributiepunt dat geld ophalen. Maar het liefst heb ik dat ze gewoon cash betalen en dan ook de krant meenemen, dat voelt het best.’
‘Ze kunnen ook met een QR-code betalen’
Z! heeft een moeilijke tijd achter de rug, vertelt coördinator van het distributiepunt Janneke Vos. De verkoop daalde, de coronacrisis heeft er ook fors ingehakt, maar nu begint het beter te gaan. ‘Met het laatste exemplaar zitten we voor het eerst weer boven het gemiddelde van voor 2020. De krant verschijnt eens per drie weken in een oplage van acht- tot negenduizend exemplaren. Dit distributiepunt neemt per keer ruim drieduizend stuks af en we zijn financieel deels afhankelijk van de verkoop. Ook daarom is het van belang dat men ook daadwerkelijk een krant koopt, zodat de verkopers hier ook weer nieuwe exemplaren komen halen. Zou dat niet gebeuren, dan redden we het niet en zouden we failliet gaan.’
Tijdens het gesprek komt Victor gehaast binnen, tijd voor een praatje en een kop koffie is er niet want hij moet zo weer naar het ziekenhuis voor zijn nierdialyse. Hij is nog maar kort werkzaam als krantverkoper, maar bij het distributiepunt weten ze nu al dat het om een topverkoper gaat! ‘Vanwege alle ziekenhuisafspraken kan ik niet zoveel werken, maar twee tot drie dagen per week. Maar het gaat goed, ik verkoop wel zo’n zestig tot zeventig stuks per dag. Ik kom nu ook weer een nieuwe stapel halen en ben zeer tevreden hoe het nu gaat.’
‘Op dit moment zijn er een kleine 170 Z!-krantverkopers in Amsterdam werkzaam’, vervolgt Janneke haar verhaal ‘en we hebben hier zelfs een tijdelijke stop moeten invoeren. We zijn zeven dagen per week, enkele uren per dag hier aanwezig zodat verkopers altijd nieuwe exemplaren kunnen komen halen. Favoriet is een plek bij een supermarkt. Iemand die per aflevering minimaal dertig stuks afneemt, kan in aanmerking komen voor een vaste standplek. Dat is belangrijk, je merkt dat mensen het waarderen als ze een bekend gezicht zien. Ook voor de verkoper is dat prettig, het is een kans om een netwerk op te bouwen en ook om een band met de winkel te krijgen. Soms doen ze er een klein klusje, helpen de klant even, ruimen wat op of pakken een bezem. Dat wordt gewaardeerd, inmiddels zijn er zelfs verkopers aangenomen als supermarktmedewerker.’
