In oktober verscheen het langverwachte Zwartboek van Stichting Herstel Oosterpark (SHO). Het is een droef stemmend rapport geworden dat overtuigend aantoont dat plan en uitvoering van Verdubbeling Oosterpark vooral tot nieuwe problemen heeft geleid, zoals wateroverlast, schade aan bomen en planten, gif in de grond en enorme financiële overschrijdingen. In dit artikel worden tien hoofdpunten opgesomd: met aanbevelingen naar aanleiding van conclusies van SHO, afgewisseld met commentaar van Hans Olykan van SHO. ‘Herstel is mogelijk. Maar ik ben bezorgd dat het afgedwongen zal moeten worden door buurtbewoners. Dat de gemeente niet zelf het voortouw zal nemen.’
Arie van Tol | Foto’s Henk Pouw
1 Project Verdubbeling Oosterpark mislukt Gestelde doelen waren onder andere het aanpakken van achterstallig onderhoud, het verbeteren van de drainage en het groter en groener maken van het park. Hekken zouden verdwijnen. • Gezien de enorme wateroverlast moet de drainage alsnog op orde worden gebracht. • Maatregelen om zowel de grond, als de flora en fauna van het park te verbeteren. • Hekken bij de hotels weg: het park moet weer een groene begrenzing krijgen.
2 Bewonersparticipatie Stadsdeel Oost sprak de direct betrokkenen van de gevestigde bedrijven aan de noordkant en festivalorganisaties over de plannen met het Oosterpark. En er werd om bewoners te laten participeren een bewonersplatform opgericht. Van de belangenorganisaties Vereniging Vrienden van het Oosterpark en Stichting Herstel Oosterpark (eerst Actiegroep Omsingeling Oosterpark) werd alleen de eerste gesprekspartner van het stadsdeel. Met feedback werd niets gedaan. Bewoners werden niet serieus genomen.
Hans Olykan: ‘De bomen blijven doodgaan. Volgens SHO vorig jaar 88 stuks en dit jaar 28. En nieuwe aanplant doet het vaak niet. Met struiken en lage begroeiing is het al even slecht gesteld. Daardoor is ook de diversiteit aan diersoorten in het park volledig ingestort.’
• Een verantwoord participatiebeleid betekent: communicatie richten op het betrekken van bewoners, niet op propaganda en het overtuigen. • De burgemeester heeft de wettelijk taak voor goeie procedures voor burgerparticipatie te zorgen en dat die procedures ook in de praktijk worden uitgevoerd.
3 Communicatie Uitgesproken slecht is de communicatie van stadsdeel Oost en van de gemeente Amsterdam. Op vragen en verzoeken van burgers rond geconstateerde problemen in het Oosterpark reageerden ze niet. • Stadsdeel Oost en de gemeente Amsterdam moeten duidelijk, opetransparant communiceren naar hun burgers. • Stadsdeel Oost moet zich houden wettelijke publicatietermijnen bijvoorbeeld bij vergunningen voor festivals.
4 Betrokkenheid Deelraad / Bestuurscommissie De politieke verantwoordelijkheid voor het project is met name in de latere fase door het Dagelijks Bestuur van Oost nooit gedeeld met de deelraad of de bestuurscommissie. • De bestuurscommissie Oost en de gemeenteraad van Amsterdam moeten structureel een systeem ontwikkelen om te monitoren wat er met de eigen besluiten / adviezen gebeurt.
5 Aanbesteding Uit financiële overwegingen is bij het aanbestedingstraject gekozen voor een uitvoerder die geen kennis van zaken had van het werken met stadsparken. Toen duidelijk werd dat het mis ging heeft het Projectbureau Verdubbeling Oosterpark niet aan de bel getrokken. • Het stadsdeel moet gebruik maken van de kennis en vaardigheden die aanwezig zijn bij de gemeente met projectmatig werken en met eisen van duurzaamheid. • Controle bij de uitvoering is van groot belang, en als er zaken mis gaan moet dat teruggekoppeld worden naar bestuurscommissie en gemeenteraad.
6 Definitief Ontwerp Verdubbeling Oosterpak In het definitief ontwerp wordt aanplant van nieuwe bomen beloofd. Evenementen zouden met name rond de muziekkoepel plaatsvinden. En het verbeteren van de drainage had prioriteit.
Hans Olykan: ‘Het is nooit met zo veel woorden genoemd in de plannen, maar het project Verdubbeling Oosterpark moest toch vooral ruimte maken voor festivals, voor terrassen, voor hotels. Niet de buurtbewoner, maar de toerist was de belangrijkste toekomstige gebruiker. Voorbeeld was het terrein van de Westergasfabriek.’
• Geen grote evenementen op de kwetsbare ligweiden. • Alsnog aanplant van de toegezegde bomen (een groot aantal diverse boomsoorten). • Compenseren van de vele bomen die gestorven zijn sinds de uitvoering van het project: direct nieuwe aanplant.
• Aanplant van een groot assortiment struiken en lage begroeiing om de biodiversiteit van het park te bevorderen.
7 Evenementen Het evenementenbeleid en het Project Verdubbeling Oosterpark hadden niets met elkaar te maken, vond het Dagelijks Bestuur van Oost. Maar het park gereed maken als festivalterrein was deel van het plan. • In het park is alleen plaats voor kleinere (buurtgerichte) evenementen rond de muziekkoepel.
Hans Olykan: ‘Festivals in het Oosterpark – zoals Keti Koti en Roots – beperken zich niet tot de paden, de versteende plekken. De kwetsbare ligweiden worden zeer intensief gebruikt. De vrachtwagens voor en na een festival zorgen voor een te grote druk op de paden en de grond eronder en ernaast. Kijk naar de foto’s van bodem en bomen en je ziet de onomkeerbare aftakeling. En op de basdreunen zitten de meeste buurtbewoners ook niet te wachten. Amsterdam heeft zoveel geschikte binnenruimte voor festivals!’
8 Financiën Het Project Verdubbeling Oosterpark heeft vele miljoenen euro’s meer gekost dan was begroot. Stadsdeel en gemeenteraad zijn niet transparant en geven geen openheid over de financiële verantwoording. • Geef een onafhankelijke accountant opdracht voor het beoordelen van de financiën van het project. • De gemeenteraad moet meer werk maken van haar financiële controlefunctie.
9 Bomen en diversiteit Het stadsdeel heeft geen idee van het aantal bomen in het Oosterpark. De biodiversiteit van het park is ingestort. En met name de speciaal ‘gereinigde en gezeefde’ grond heeft gezorgd voor een dode grondstructuur, waardoor nieuwe planten niet aanslaan en bomen blijven sterven. • Maak een nauwkeurig overzicht van bestaande en verdwenen bomen. • Maak een nauwkeurig bomenbeheersysteem. • Onderzoek hoe snel de dode grond in het noordelijk deel kan worden vervangen. • Zorg voor een gevarieerde mix van struiken en lage begroeiing.
10 Vervuilde en giftige grond Er is gekozen voor hergebruik van grond. Daarbij is de aanwezige vervuiling uitgesmeerd over grotere delen van het park en is door de grondbehandeling mogelijk gereactiveerd. • Een onafhankelijk bureau moet opdracht krijgen om onderzoek te doen naar gif in de bodem, zeker bij de kinderspeelplaatsen. • De kwaliteit van de grond moet aandacht krijgen.
