‘Aan het begin van de Plantage Middenlaan, naast de Hortus Botanicus, staat het Hugo de Vries gebouw. Het werd gebouwd rond 1911 in de Amsterdamse School stijl als collegeruimte en laboratorium. Destijds was hoogleraar Hugo de Vries directeur van de Hortus. In 1990 moest de Hortus het gebouw verkopen na het afstoten van de tuin door de Universiteit van Amsterdam. De Van Dijk Nijkamp Stichting nam het gebouw over. Sindsdien zijn er organisaties gehuisvest die een sterke binding met natuur en milieu hebben. We stellen ze aan je voor. Deel zeven van een estafette: een gesprek met Henk Atze Dijkstra, sinds vier jaar directeur van het Dinamo Fonds.
De Groene Plantage, deel 7
Anne-Mariken Raukema
‘We zijn een van de laatsten die hier zijn gekomen, sinds maart 2024 zitten we hier. Daarvoor in Den Haag, maar het huurcontract liep af. We hadden al contact met IUCN en in Amsterdam zijn veel meer natuur- en milieuorganisaties. We wilden graag in dit pand, dus hebben de Van Dijk Nijkamp Stichting benaderd. Aanvankelijk was er geen ruimte, maar er kwam een vergaderruimte vrij en daar zitten we nu met z’n drieën. Ik ben de enige met een vaste aanstelling, beide anderen werken op oproepbasis, zo’n drie dagen per week in drukke tijden.’
‘Dinamo is niet met een Y, want het staat vanaf de oprichting voor dieren-natuur-monumenten. We zijn gestart als vermogensfonds. De oprichter Donald van Raalte meende dat het niet goed ging met de wereld en belegde. In 1991 begon hij uit het niets en naar de eerste drie projecten ging toen 15.000 gulden. Van Raalte bouwde een vermogen op van zeven miljoen gulden in een fonds. Bij zijn overlijden in 2018 doneerde hij als erfenis nog eens zeven miljoen euro. Anderen geven ook, zo kunnen wij van het rendement als organisatie bestaan en doneren aan projecten; jaarlijks is hiervoor een bedrag van een miljoen euro beschikbaar. Dat is verdeeld over de drie aandachtsgebieden, die met elkaar samenhangen.’
Focus op biodiversiteit en cultuurlandschap
‘We steunen in steden het historisch groen rondom musea en in tuinen en parken. En sinds drie jaar hebben we de focus gelegd op biodiversiteit en cultuurlandschap. Wel zien we een groot contrast tussen stad en platteland. In stedelijke gebieden is het bewustzijn veel groter, terwijl men zich op het platteland vaker bij zaken neer lijkt te leggen. Den Haag en Amsterdam zijn twee steden waar ook de gemeente actief is op het gebied van het versterken van groen.’
‘Wij zijn erg blij met deze locatie. Goed om te midden van gelijkgestemden te zitten, ook al hebben we onderling niet eens veel contact met elkaar.’
‘Met het Dinamo Fonds willen we een betere wereld voor mens, dier en natuur. Dat was ook de oude doelstelling van Van Raalte, nu dus aangevuld met biodiversiteit. We zetten in op oude huisdierrassen, zoals het Lakenvelder en de Blaarkop, beide runderen, en het heideschaap.’
‘Veel schapenwol belandde tot voor kort op de vuilstort. In Ermelo zit een klein bedrijf dat wolkorrels maakt van vuile wol: de stront en het stro er nog in en het wordt verwerkt tot korrels ter grootte van kunstmest. Eenmaal in de bodem gebracht, geven die de mest af en houden het – vaak overtollige – water vast. Eigenlijk niks nieuws onder de zon: iedereen kent wel die idyllische foto’s van Tiroolse boerderijen met veel balkonbakken vol Italiaanse geraniums. Die boerinnen gingen echt niet elke dag met een gietertje langs, daar was geen tijd voor. Zij deden de vuile schapenwol onderin de bakken en die hield het water vast.’
‘Ook het project waar originele visserstruien door vrijwilligers worden gebreid naar authentiek patroon uit bijvoorbeeld Moddergat in Noord-Friesland of in Katwijk ondersteunen we. En met steun van ons fonds worden weer AaBe-dekens gemaakt van Kempische schapen, uit de buurt van Tilburg. Daar stonden vroeger de bekende wolfabrieken.’
‘Het zijn allemaal toekomstbestendige projecten, waar we aan de bron van de korte keten staan. Wat we belangrijk vinden is om niet aan het einde van de keten te kijken wat we kunnen betekenen, maar we gaan aan het begin zitten. Symptoombestrijding heeft geen zin. Net als het oude gezegde: we geven geen vis, maar leren iemand zelf vissen door hem een hengel te geven.’
Restauratie van het Groote Museum van Artis
‘Hier in Oost hebben we bijgedragen aan de restauratie van het Groote Museum van Artis en we zijn gevraagd om het biodiverser maken van de plantentuin van de Hortus te steunen. Breder gezien hebben we in Amsterdam het herbeplanten van de randen van de voormalige schoolplein/speelplaats van museum Het Schip in de Spaarndammerbuurt gesteund. En we steunen ook projecten van Stadsherstel Amsterdam; zoals kortgeleden het aanbrengen van vogelhuisjes in het park van kasteel Nederhorst in Nederhorst Den Berg. En er komt een verzoek voor de nog werkende korenmolen, De Bloem, in West om hun productie te versterken en hopelijk willen ze ook biologisch graan gaan malen. De biologische molenaars zijn de oliemannetjes en vrouwtjes van deze tijd, aangezien ze ervoor zorgen dat er meer biologisch graan wordt verbouwd, gemalen en verkocht.’
‘Nationaal gezien, staan projecten voor nog werkende korenmolens op onze verlanglijst. We willen die helpen om ook biologisch te worden, de heideschaapskuddes, landgoederen en bijzondere cultuurlandschap gebieden zoals de zeedijken, binnendijken op bijvoorbeeld Zuid-Beveland. Daar trekken we op met Landschapsbeheer Zeeland. Die bundelen natuur- en landschapsvrijwilligers samen met lokale boeren en grondeigenaren. Ze krijgen drie jaar achtereen € 50.000 van ons en daarmee herstellen ze in totaal drie gebieden.’
De Stichting Hoopheggen ondersteunen we ook. Dat is een organisatie die zich sterk maakt voor het aanplanten van heggen, vooral in de IJsseldelta en andere corridor gebieden. Als soorten in aparte, losse gebieden achteruit gaan, kunnen ze uitsterven. Daarom zijn die overgangsgebieden zo belangrijk. Ze sterken weer aan en de populatie kan weer op sterkte komen.
Internationaal hebben we een aantal projecten in het Caraïbisch gebied. Op Bonaire en Curaçao foerageren steltlopers in de mangrovebossen. Ze vliegen vanuit de VS door via de kust van Suriname naar Zuid-Amerika om daar te overwinteren. Mangrovebossen zijn enorme golfbrekers, heel belangrijk voor natuur en milieu. Het zijn bossen in zee, geworteld in zeeklei. Maar mangroves verdwijnen steeds meer door houtkap en slechte omstandigheden. De Mangrove Maniacs op Bonaire beschermen en planten ook weer mangrovebomen aan. En wij ondersteunen ze hierin.’
Schaapherders gestopt om wolf en blauwtongvirus
Wat speelt er nu? ‘Dat is zonder twijfel de actie Red de heide. Kortgeleden zijn twee van de negentig schaapherders gestopt en die komen niet meer terug. De redenen waren de komst van de wolf en het blauwtongvirus. Ook op de Dag van de Biodiversiteit, op 22 mei jongstleden, hebben we de noodklok geluid voor het heidelandschap. Logisch dat je aan Drenthe en de Veluwe denkt, maar ook in Groningen en Friesland, Overijssel en Gelderland, ’t Gooi, Noord-Brabant en Limburg lopen kuddes heideschapen rond. Dertig daarvan vallen onder een stichting of vereniging, maar die 48 zelfstandige herders hebben het erg moeilijk. De terreinbeheerders en overheid dragen niet bij in de toenemende vaccinatiekosten voor de blauwtongziekte. En sinds 2023 zijn begrazingsubsidies voor de herders en kuddes afgeschaft, terwijl de kosten voor de bescherming tegen ziektes en de wolf enorm zijn toegenomen.
‘Bij de Q-koorts inentingen, die verplicht zijn voor kuddes waar het publiek bij komt, hebben de farmaceuten – let op: niet de overheid, maar de industrie! – bepaald dat de hoeveelheid vaccin omhoog moet van 1 mg naar 4 mg. Het ministerie van Landbouw en Visserij kijkt toe en volgt gewoon. Een gemiddelde kudde inenten kostte € 4.000, nu betaal je als herder € 8.000. Zelfstandige schaapsherders kunnen dat niet betalen en dreigen hierdoor dan ook te gaan stoppen. De actie duurt tot eind van het jaar; de petitie kun je tekenen tot eind september. Elke handtekening telt!’
Aan wie geef je het stokje door en waarom? ‘Ik geef de mooie estafettestok door aan Inge van Schooneveld, zij is van Natuurhub en doen allemaal goede, groene projecten in en voor de stad.’
Check www.dinamofonds.nl
