Vlak voor de start van de NAVO-top heeft Leonard Ornstein, parlementair journalist, schrijver en documentairemaker, nog tijd voor een gesprek met oost-online. ‘Nieuwsgierig was ik als klein kind al. Tijdens Hebreeuwse les was ik meer geïnteresseerd in hoe de klok werkte die in de klas hing, dan in het alfabet dat ik uit mijn hoofd moest leren.’
Bekend in Oost en ver daarbuiten
Ties van Dijk
‘Tijdens de top komen staatshoofden, ministers maar ook de wapenindustrie bijeen. Met het beoogde budget van achthonderd miljard staat er veel op het spel. Wij gaan er een televisie-documentaire over maken. Dat die bijdrage fiks omhoog moet, begrijp ik met alles wat er nu wereldwijd gaande is. Maar ik kijk wel met kritische ogen naar deze RE-ARM operatie en de fikse prijsverhoging die er komt. Wat betekent het voor de gezondheidszorg, het onderwijs, kortom de sociale zekerheid?
Ik ben opgegroeid met ‘Dat nooit meer’. Wij leven hier al tachtig jaar zonder oorlog en ik hoop vurig dat dit ook voor mijn kinderen en kleinkinderen zal gelden. Maar het is nu wel een heel gevaarlijke wereld.’
Oud premier Rutte, de huidige Secretaris Generaal van de NATO, speelt een bijzondere rol in dit geheel.
’Sinds 2010, toen Rutte premier werd, heeft hij in zijn regeringsperiodes vooral op Defensie bezuinigd. En nu is het de man die zegt bewapenen, bewapenen, bewapenen.’
Als journalist heb jij, samen met Max van Weezel, grote interviews gemaakt voor Vrij Nederland. Die tijd van de grote interviews lijkt voorbij.
‘De tijd van grote geschreven interviews is dan misschien voorbij, maar podcasts hebben dit voor een groot deel overgenomen. Ik denk dat het een golfbeweging is en dat de behoefte weer terug zal komen. Alleen nog niet in deze tijd met vooral een short attention span.’
Prille herinneringen aan de Watergraafsmeer
‘Ik ben geboren in het Centraal Israëlitisch Ziekenhuis in Zuid en heb mijn eerste jaren hier in de wederopbouw-buurt achter het Christiaan Huygensplein gewoond. Wat me nog goed bijstaat, is de winter van 1963, de Amstel was toen dichtgevroren. Ter hoogte van de Utrechtsebrug waren een paar jongens op het ijs vast gevroren en er moest een ijsbrekertje aan te pas komen om hen te bevrijden.
Toen we naar Nieuw-Zuid verhuisden, ben ik voor mijn sportactiviteiten altijd naar de Watergraafsmeer blijven gaan. Dat was te danken aan Nel, onze huishoudster uit Betondorp. Zij leerde mij schaatsen op de Jaap Edenbaan. Eerst nog op Friese doorlopers met van die bevroren blauw-oranje touwtjes, daarna op Noren. Ik was meteen verkocht. Mijn gescheiden moeder stond er alleen voor met twee jongetjes. Een veelzijdige, behulpzame, sportieve huishoudster was een uitkomst. Nel was het ook die mij de liefde voor Ajax met de paplepel heeft ingegoten. Zij en haar man waren toen al gek van Jopie (Cruyff), het ‘Wonder van de Watergraafsmeer.’
Leonard noemt en passant het hele eerste elftal onder Michels van 1966/67 op met onder anderen Cruijff, Swart, Suurbier en met Bals op het doel.
‘Als kind ging ik met mijn moeder en broertje op hoogtijdagen naar de nieuwe, kleine Sjoel aan de Linnaeusstraat, het pand waar nu Lowie Kopie is gevestigd. De oude, grote sjoel was leeggeroofd, verreweg de meeste bezoekers waren tijdens de Sjoa vermoord. Simcha Torah, het feest van de wet, was een van die hoogtijdagen waarop wij steevast naar die goed bezochte nieuwe kleine sjoel gingen. Het is wrang te bedenken dat Hamas uitgerekend op die dag in 2023 Israël binnenviel en die massaslachting aanrichtte.’
‘Geboortegrond blijft altijd trekken.’
Na omzwervingen via Santpoort, Utrecht en Amsterdam-Zuid is Leonard inmiddels meer dan dertig jaar terug in de Watergraafsmeer.
‘Toen ik met mijn gezin in de Watergraafsmeer kwam wonen, bleken onze buren twee bejaarde, Joodse dames te zijn, de zusjes Mock. Zij vertelden mij dat zij daar voor de oorlog al woonden. Tijdens de razzia’s kwamen wagens voorrijden en werden alle Joodse bewoners weggehaald. De twee zusjes hebben het wonderwel overleefd. Dat deed mij destijds weer beseffen dat ik tot de bevoorrechte generatie behoor die nog geen oorlog heeft meegemaakt. Mijn ouders waren oorlogsslachtoffers en moesten noodgedwongen onderduiken.
En nu, anno 2025, maak ook ik mij zorgen over wat er in Israël gebeurt met de huidige regering onder leiding van Netanyahu. Hij is zo destructief bezig en vernietigt alle krediet voor Israël. De vaak ongefundeerde discussies die er worden gevoerd en gedeeld op social media zijn niet constructief en leiden tot verdeeldheid. Het Gaza conflict bereikte zelfs de buurtapp, die normaal over verkeersdrempels en groenvoorziening gaat. En dan te bedenken dat vrede in de negentiger jaren met de Oslo akkoorden zo dichtbij was.’
Hofleverancier van de WSV, de Watergraafsmeerse Schoolvereniging
‘Ook mijn zeven kinderen zijn geworteld in de Watergraafsmeer, zij gingen er naar school en zitten op voetbal bij WV- HEDW Wilhelmina Vooruit – Hortus Eendracht Doet Winnen. Net als mijn dochter ben ik lid van de schaatsvereniging AMVJ, Amsterdamse Jonge Mannen Vereniging. Ik sta al jaren ingeschreven voor de Elfstedentocht. In 1985 heb ik er verslag van gedaan voor Het Parool, onze koning schaatste toen onder het pseudoniem Van Buuren ook mee. Het was een onvergetelijke ervaring.’ En komt het nog van een Elfstedentocht? ‘Ik zou het dolgraag willen, maar wij maken het wel moeilijk voor het klimaat.’
Ajax
‘Ik heb een seizoenskaart en ga naar alle thuiswedstrijden met mijn zoons. Dat zijn trouwens geen onverdienstelijk voetballers. Op een voetbaltoernooi hebben we een keer het gelegenheidsteam Fc Sjaak Swart geformeerd. Mijn zoons speelden, Sjaak nam de aftrap, ik was de coach.
De onvermijdelijke vraag: wie zijn jouw favoriete Ajax-spelers?
‘Niet verwonderlijk natuurlijk, mijn favorieten zijn Cruijff, Swart, Suurbier maar ook een jonge speler als Davy Klaassen. Hij heeft clubliefde en geeft zich 200 procent.’
‘Ik tennis al vijfentwintig jaar bij VVGA, Vereniging van Gemeente Ambtenaren, de recreantencompetitie is een jaarlijks terugkerend fenomeen met een geanimeerde nazit.’
Wat maakt de Watergraafsmeer zo aantrekkelijk?
‘De charme van de buurt is het vele groen, maar dat moeten we wel koesteren. Er verdwijnen grote bomen, daar komt wel groen voor terug, maar dat haalt het voorlopig nog niet bij wat er stond. De samenstelling van de buurt is gevarieerd, er wonen mensen met verschillende achtergronden. Als journalist ben je een beetje een straathond, je snuffelt hier en daar, of het nou in de Watergraafsmeer is of in politiek Den Haag. Die nieuwsgierigheid, dat is mijn eeuwige drive.’
Leonard Ornstein heeft meerdere publicaties en documentaires op zijn naam staan. Hij heeft nationale en internationale politieke kopstukken geïnterviewd van Hans Wiegel tot Poetin. Hij is Fellow van het IISG, het Internationaal Instituut voor Sociale Geschiedenis en hij is geaccrediteerd parlementair journalist. Zijn politieke inspiratoren zijn Den Uyl en Rutte. Ogenschijnlijk elkaars tegenpolen maar vergelijkbaar in hun toewijding voor hun vak. Op journalistiek gebied zijn dit Joop van Tijn, Frenk van der Linden en Ischa Meijer. Van de jonge generatie noemt hij Merel Ek en Michiel Breedveld.
